Vol. 465 No. 1
9 D'fhiafraigh Éamon Ó Cuív den Aire Ealaíon, Cultúir agus Gaeltachta an bhfuil sé i gceist aige cúram na gComharchumann Gaeltachta a aistriú ón a Roinn go dtí Údarás na Gaeltachta; an raibh aon chomhráití idir é féin agus na Comharchumainn Ghaeltachta faoi seo; má bhí, an é an tAire a thionscain na comhráití seo; an bhfuil na Comharchumainn Ghaeltachta sásta leis na moltaí a bhí sé a dhéanamh; agus an ndéanfaidh sé ráiteas ina thaobh. [9346/96]
Íocann mo Roinnse deontais reachtála agus deontais chaipitil le comharchumainn Ghaeltachta áirithe chun cuidiú leo forbairt na comharaíochta a chur chun cinn sa Ghaeltacht agus le go mbeidh siad in ann seirbhísí riachtanacha a eagrú dá muintir agus dul i mbun na Gaeilge a bhuanú ina gceantair fheidhme.
Bíonn cúnamh le fáil, chomh maith, ag comharchumainn Ghaeltachta — nó ag comhlachtaí faoina scáth — ó Údarás na Gaeltachta i leith tograí tionsclaíocha agus tograí gnó. Anuas ar sin bíonn an tUdarás ag plé leo maidir le forbairt pobail, turasóireacht, aerstráicí, seirbhísí, scéimeanna de chuid an Aontais Eorpaigh, scéimeanna de chuid FÁS agus mar sin de.
Ar mhaithe le dúbailt a sheachaint agus ar mhaithe le dea-riarachán is fearr cúram na gcomharchumann Gaeltachta a bheith ar eagraíocht amháin agus, ag cur cúinsí uile an cháis san áireamh, is ar an Údarás amháin is fearr an cúram a bheith seachas ar mo Roinnse. Bhí plé faoi seo idir ionadaithe ó mo Roinnse agus bainistíocht an Údaráis.
Tuigim nach bhfuil bainisteoirí comharchumann áirithe sásta lena bhfuil ar intinn agus tá cruinniú iarrtha acu leis an Roinn chun an cheist a phlé. Tá dáta le haghaidh cruinnithe á shocrú.
Ba mhaith liom buíochas a ghlacadh leis an Aire Stáit as ucht an cheist a fhreagairt. Tá baint agam le ceann de na comharchumainn ach is baint deonach é.
Ba mhaith liom a fhiafraí den Aire cén chomhairle a glacadh leis na comharchumainn nuair a bhí an cinneadh seo é dhéanamh? Cén uair ar cuireadh in iúil do na comharchumainn go raibh an cinneadh seo déanta agus an bhfuil sé i gceist aige cumhachtaí breise a thabhairt don Údarás le go mbeidh siad in ann na deontaisí reachtála a bhí á n-íoc ag an Roinn Ealaíon, Cultúir agus Gaeltachta go dtí seo a íoc leis an comharchumainn?
Níl sé go léir críochnaithe go fóill ach nuair a bheidh gach rud déanta beidh an tÚdarás in ann a lán rudaí a dhéanamh do na comharchumainn. Bheinn sásta go bhfuil sé riachtanach do na comharchumainn go mbeadh aon roinn amháin ag déileáil leo agus is é sin an tÚdarás agus táim sásta gur thóg an tAire an cinneadh ceart.
Ach níor fhreagair an tAire Stáit mo cheist. Cén chomhairle a glacadh leis na comharchumainn féin má tá an tAire anseo ag dul á dhéanamh agus cén uair a cuireadh in iúl do na comharchumainn go raibh an cinneadh seo á dhéanamh? An nglacfadh an tAire leis gurb é an léamh atá ag muintir na Gaeltachta ar an gceist seo ná go bhfuil deireadh curtha leis an deontas do na doirse agus do na fuinneoga? Tá deireadh curtha le deontas na mbóithre áise agus tá an Roinn ag fáil réidh leis na comharchumainn Ghaeltachta agus tá gach cosúlacht ar an scéal gurb éard atá ar bun gur gearr nach mbeidh fágtha againn ach Roinn Ealaíon agus Cultúir agus nach mbeidh an Ghaeltacht ann ar chor ar bith. An nglacfadh an tAire leis gur mar sin atá cúrsaí ag dul agus gurb in é léamh mhuintir na Gaeltacht ar an scéal ar fad?
A Leas-Cheann Comhairle, ní glacaim leis an dtuairim sin ar chor ar bith. Táim sásta gur chun leas na gcomharchumann a bhfuil beartaithe, sa mhéid is go mbeidh siad ag plé feasta le heagraíocht amháin maidir le cúrsaí forbartha i gcoitinne. Dá bharr sin, beidh siad ag obair ar bhealach níos éifeachtaí. Beidh gach gné den fhorbairt phobail, teanga, cultúr, forbairt, tionscail, turasóireacht agus eile faoi scáth an Údaráis agus na comharchumainn as seo amach.
An nglacfadh an tAire leis thar aon scéim iriamh nach raibh aon ghearán ag na comharchumainn faoin gcaoi a raibh an Roinn ag déileáil leo, go raiibh siad sásta iriamh go raibh fíorbheagán maorlathais ag baint leis an gcaoi a raibh an Roinn ag déileáil leo agus nach bhfeiceann na comharchumainn go raibh aon fhadhb leis an gcóras mar a bhí sé agus nach é toil na gcomharchumann go n-aistreofar na cúramaí ón Roinn go dtí an tÚdarás? Agus nach ndeachas i gcomhairle, agus níor fhreagair an tAire Stáit an cheist sin, leis na comharchumainn faoin gceist seo ar fad agus gur aniar aduaidh a chuala siad go raibh an cinneadh seo le déanamh?
Mar a dúirt mé sa fhreagra bhí cúnamh le fáil ag na comharchumainn ón Údarás agus b'in an fáth go ndearnamar athbhreithniú sa Roinn ar na cumhachtaí. Táim sásta go bhfuil cinneadh maith déanta ag an Aire agus má bhíonn deacrachtaí ag na comharchumainn i ndiaidh na gcumhachtaí sin a thabhairt don Údarás is féidir leo dul go dtí an Roinn agus gearán a dhéanamh. Má tá iarracht faoi leith ag teastáil uathu chun achainí a dhéanamh le Roinn éigin eile is féidir leo dul go dtí Roinn na Gaeltachta agus beidh an chabhair sin ar fáil acu.
Dúirt an tAire Stáit go raibh cúramaí turasóireachta ag an Údarás anois. Má tá, cén ról maidir le turasóireacht atá ag Bord Fáílte sna ceantrachta Gaeltachta?
Bhí an rún sin á phlé idir an tÚdarás agus Bord Fáilte. Níl a dhóthain eolais agam ina thaobh sin agus ní féidir liom freagra cruinn a thabhairt ar an Teachta. Ní raibh an freagra sin críochnaithe.
Deir an tAire Stáit nach bhfuil sé in ann freagra cruinn iomlán a thabhairt ar an gceist a chuir mé. B'fhéidir go gcuirfeadh sé an freagra chugham i litir go luath. An bhféadfadh sé a chur in iúl dom an bhfuil an cinneadh déanta ag an Aire agus ag an Rialtas cúramaí turasóireachta a aistriú chuig Údarás na Gaeltachta?
Tá socrú déanta idir an Roinn Turasóireachta agus an tÚdarás agus níl a fhios agam céard atá sa socrú.
Níl aon ról ag an Roinn Turasóireachta ann. Is ag Bord Fáilte is mó atá an cúram an obair ar an talamh a dhéanamh. B'fhéidir go bhféadfadh an tAire litir a chur chugham faoin rud ar fad. Tuigfidh sé go bhfuil ceisteanna curtha síos agam le trí bliana anuas faoin ábhar seo.
Thionól an tAire Turasóireachta cruinniú idir an tÚdarás agus Bord Fáilte. Dúirt na daoine sa Roinn liom go raibh socrú críochnúil ann ach níl a fhios agam cad atá sa socrú sin.
Tá leisce orm a bheith ag cur an iomarca brú ar an Aire Stáit. Is trua nach bhfuil an tAire féin i láthair le freagairt do na cinní a thóg seisean.
In the interest of openness, accountability and transparency, why were the Gaeltacht co-operatives not consulted about this proposed decision? When the decision was made why did they have to hear about it on the grapevine? Why were they not officially informed by the Department that the decision had been taken? This is fundamental to the Gaeltacht co-operatives and they find it difficult to understand the reasons for the decision because the scheme of help to the Gaeltacht co-operatives run by the Minister of State's Department worked well. They believe it is part of the shedding by the Department of its responsibility in regard to the Gaeltacht.
The Deputy's question is over long.
Will the Minister of State confirm that is what is happening.
Mar a dúirt mé sa chéad fhreagra a thug mé, ní glacaim leis an tuairim sin ar chor ar bith. Tá cúramaí speisialta ag an Roinn agus má tá gearáin le déanamh ag aon chomharchumann cuireadh siad an gearán sin go dtí an Roinn. Tá comharchumann ag teacht go dtí an Roinn an tseachtain seo chughainn.
Ba mhaith liom a rá nach bhfuil mé sásta.
That is the Deputy's prerogative. It is the Chair's prerogative to call the questions. We have had at least six questions posed on this, two from the Deputy and four from the Deputy who tabled the question.
Perhaps the Chair does not understand that we are not getting answers.
That is not a matter for the Chair.
I know that.
