Skip to main content
Normal View

Dáil Éireann debate -
Wednesday, 21 Feb 2001

Vol. 531 No. 1

Ceisteanna–Questions. - Úsáid na Gaeilge.

Dinny McGinley

Question:

12 D'fhiafraigh Mr. McGinley den Aire Ealaíon, Oidhreachta, Gaeltachta agus Oileán cén Roinn nó eagras Stáit atá freagrach as feighil agus feidhmiú na dtreoirlínte faoi úsáid na Gaeilge sa Státchóras, cén córas measúnaithe atá i bhfeidhm do na treoirlínte agus cén foilseachán oifigiúil ina bhfuil torthaí na measúnachta seo ar fáil do Thithe an Oireachtais. [4801/01]

I 1993 d'aontaigh an tAire Ealaíon, Cultúir agus Gaeltachta ag an am sin le treoirlínte a réitigh Bord na Gaeilge mar bhonn le haghaidh clár gníomhaíochta a bhí le hullmhú agus le cur i gcrích ag Ranna Rialtais agus ag eagrais Stáit chun feidhm a thabhairt do bheartas an Rialtais i leith an dátheangachais. Tá Foras na Gaeilge freagrach as feidhmiú na dTreoirlínte sin anois.

Cuimsíonn na Treoirlínte na réimsí seo a leanas: seirbhís don phobal; cleachtais foirne agus riaracháin infheictheacht na Gaeilge; an réimse oidhreachta.

Rinne Bord na Gaeilge taighde monatóireachta faoi fheidhmiú na dtreoirlínte agus tá roinnt tuarascálacha foilsithe acu ar an ábhar seo: An Dátheangachas san Earnáil Phoiblí (1996); An Ghaeilge san Earnáil Phoiblí i gCeantar na Gaillimhe (1996); An Dul Chun Cinn Dátheangach san Earnáil Phoiblí i rith 1996 (1997); agus Anailís ar Chleachtais Dhátheangacha maidir le Cultúr agus Oidhreacht a chur chun cinn in Éirinn (1997).

Tuigtear dom ó Fhoras na Gaeilge go bhfuiltear chun próiseas monatóireachta a chur ar siúl arís i mbliana agus go bhfoilseofar na torthaí i dtuarascáil ina dhiaidh sin.

Faoin mBille Comhionnanais um Theangacha Oifigiúla, a bhfuil dréachtscéim ghinearálta de curtha timpeall ar na Ranna Stáit le haghaidh a gcuid tuairimí, láidreofar na socruithe maidir le húsáid na Gaeilge sa Státchóras agus maidir leis an bhfáil ar sheirbhísí Stáit trí Ghaeilge do na daoine a bheidh a leithéid á lorg acu. Níor chóir go mbeadh aon imní faoi fhorálacha an Bhille ar eagrais stáit a chuir na treoirlínte i bhfeidhm.

Gura maith ag an Aire Stáit as an t-eolas sin a thabhairt. An aontódh an tAire Stáit go bhfuil na Ranna Stáit go léir ag déanamh a ndícheall leis an Ghaeilge a chur chun cinn? Luaigh an tAire Stáit Foras na Gaeilge. An aontaíonn sí nó an bhfuil sí den tuairim go bhfuil go leor cumhachtaí ag Foras na Gaeilge chun na rialacha a chur i bhfeidhm, nó an caighdeán Gaeilge atá le baint amach ag na Ranna Stáit a chur i bhfeidhm? An aontaíonn an tAire Stáit go bhfuil géarghá níos mó ná ariamh le Bille Gaeilge?

Bille Comhionannais Teanga a bhí ar intinn ag an Aire Stáit, an Teachta Ó Cuív, agus, de réir mar a chuala mé an tAire Stáit í féin ag rá, tá sé ar intinn aici dul ar aghaidh leis an mBille sin. Tá géarghá leis. Mar shampla, bhíomar ag caint mar gheall ar RTÉ. Is dócha go mbaineann sé seo leis an Roinn Comhshaoil. Bíonn fógraí breatha ag an Roinn sin ar theilifís agus ar raidio, na cinn faoi thimpistí ar na bóithre, ach tá siad i mBéarla. An féidir linn a bheith ag súil le fógraí mar sin i nGaeilge? Beidh an euro ag teacht isteach an bhliain seo chugainn. An ndéanfar fógraíocht i nGaeilge faoin euro? Nó an mbeidh siad go léir i mBéarla cosúil leis na fógraí eile a dhéanann na Ranna Stáit, an chuid is mó acu i mBéarla?

Níl ann faoi láthair ach treoirlínte agus is beag an tionchar, im thuairimse, a bhíonn ag treoirlínte ar an státseirbhís maidir le seirbhís a chur ar fáil tré Ghaeilge. Mar sin, leanfaimid ar aghaidh leis an mBille Teanga agus aontaím leis an méid a bhí á rá ag an Teachta. Tá sé níos tábhachtaí go mbeadh rud reachtúil ann seachas treoirlínte.

Mar a dúirt an tAire agus mé féin tá súil againn go mbeidh Bille na Gaeilge os ár gcomhair an bhliain seo. Aontaím leis an Teachta go bhfuil sé de cheart ag daoine a bhfuil cónaí orthu sa Ghaeltacht go mbeadh siad ábalta a gcuid oibre a dhéanamh tré Ghaeilge. Sílim féin nach bhfuil athrú mór sa státseirbhís maidir leis sin ó bhí mé féin agus an Teachta ar Chomhchoiste na Gaeilge i 1996 nuair a bhí cruinniú againn le Bord na Gaeilge.

Mar a dúirt an tAire Stáit, is léir nach bhfuil an modh deonach seo éifeachtach agus go gcaithfear brú níos mó ná sin a chur ar na Ranna Stáit. An bhfuil sé ar intinn ag an Aire Stáit í féin nó ag an Aire dul i dteangbháil leis na Ranna agus brú a chur orthu rud éigin cinnte a dhéanamh maidir le cur chun cinn na Gaeilge sna Ranna go dtí go dtiocfaidh an Bille Teanga isteach? Táimid ag fanacht leis an mBille Teanga anois le ceithre bliana. Tá an tAire Stáit Ó Cuív imithe agus b'fhéidir go mbeimid ag fanacht ceithre bliain eile agus má bhíonn orainn fanacht ceithre bliana in a dhiaidh sin is beag Gaeilge a bheidh fágtha. Tá an cheist an-phráinneach ar fad agus sílim féin gur chóir don Aire Stáit dul i dteangbháil leis na Ranna Stáit ar fad agus iarraidh orthu a ndualgaisí a dhéanamh i leith na teanga.

Má bhíonn mise anseo ar feadh ceithre bliana ní bheidh olltoghchán ann. Chun an fhírinne a rá is ag Foras na Gaeilge anois atá an dualgas an próiséas seo a chur chun cinn. Mar a dúirt mé sa chéad fhreagra, tá tuarascáil le bheith réidh acu i mbliana. Sílim féin gur fearr fanacht ar an mBille. Tá mé féin agus an tAire i ndáiríre go mbeidh an Bille os ár gcomhair chomh luath agus is féidir. Bheadh sé níos éifeachtaí go mbeadh rud reachtúil ann agus tá fhios agam, mar Theachta Dála do cheantar Gaeltachta, go bhfuil sin an-tábhachtach do mhuintir na Gaeltachta. Cé nach mbeidh mé ábalta brú a chur ar na Ranna Stáit tá súil agam casadh le Foras na Gaeilge chomh luath agus is féidir liom agus an rud seo a chur os a gcomhair.

Top
Share