Léim ar aghaidh chuig an bpríomhábhar
Gnáthamharc

Cúrsaí Tithíochta

Dáil Éireann Debate, Thursday - 30 May 2024

Thursday, 30 May 2024

Ceisteanna (7)

Catherine Connolly

Ceist:

7. D'fhiafraigh Deputy Catherine Connolly den Aire Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán maidir le Ceist Pharlaiminte 16855/24, an raibh cruinniú leantach aici leis an mbrúghrúpa BÁNÚ maidir le heaspa tithíochta sa Ghaeltacht; an dtabharfaidh sí soiléiriú ar an gcruinniú is déanaí a bhí aici leis an mbrúghrúpa sin; agus an ndéanfaidh sí ráiteas ina thaobh. [24275/24]

Amharc ar fhreagra

Freagraí ó Béal (9 píosaí cainte)

Táimid ar ais arís go dtí cúrsaí thithíochta sna Gaeltachtaí uilig agus go háirid faoin eagraíocht BÁNÚ. Tá a fhios agam go raibh cruinniú ag an Aire Stáit nó ag a Roinn leis an eagraíocht seo. An cheist atá á cur agam go díreach agus go sonrach ná an raibh cruinnithe eile ag an Aire Stáit leis an ngrúpa agus an bhfuil aon dul chun cinn déanta?

Chas oifigigh ó mo Roinn le hionadaithe ón ngrúpa Bánú ar an 8 Bealtaine 2024. Ba é seo an dara chruinniú leis an ngrúpa. Rinneadh plé ar an gceithre bunéileamh a

d'ardaigh an grúpa sa gcéad chruinniú a bhí ag ionadaithe na Roinne leo, is iad sin go dtabharfaí cumhacht d'Údarás na Gaeltachta dul ag plé le soláthar tithíochta sa Ghaeltacht; go dtabharfaí cead do mo Roinn féin tacaíocht a chur ar fáil do chainteoirí Gaeilge tithe a thógáil sa Ghaeltacht; go dtabharfaí tús áite do chainteoirí Gaeilge teach a fháil ar cíos seachas tithe a bheith ligthe ar bhonn ghearrthréimhseach; agus go ndéanfaí na dréacht-threoirlínte pleanála Gaeltachta a fhoilsiú gan mhoill.

Is ceart a thabhairt san áireamh go bhfuil forálacha san Acht Pleanála agus Forbartha, 2000 cheana féin a aithníonn an tábhacht a bhaineann leis an nGaeilge a chosaint agus a chur chun cinn sa Ghaeltacht. Chun cur le héifeacht na bhforálacha sin, cuireadh tús le próiseas dhá bhliain ó shín, idir mo Roinn agus an Roinn tithíochta, treoirlínte pleanála don Ghaeltacht a réiteach. Tuigtear dom go mbeidh dréacht réidh le foilsiú ag an Roinn tithíochta go luath. Tá an jab sin ag an Roinn tithíochta.

Anuas ar an obair sin, cuireadh in iúl don ghrúpa BÁNÚ go bhfuil Údarás na Gaeltachta ag breathnú ar cheist na tithíochta sa Ghaeltacht agus go mbeidh toradh na hoibre sin le feiceáil amach anseo. Cuireadh an grúpa ar an eolas chomh maith maidir leis an obair atá ar bun ag an Roinn reachtaíocht a thabhairt isteach chun srianta a chur ar thithíocht a bheith ligthe ar cíos ar bhonn ghearrthéarmach in earnáil na turasóireachta ag an Aire Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán, an Teachta Catherine Martin.

Ta iarrtha ag oifigigh mo Roinne ar ionadaithe de chuid BÁNÚ roinnt faisnéise eile a chur i dtoll a chéile maidir le deacrachtaí eile a mheasann an grúpa atá ag cur constaicí roimh dhaoine óga atá ag obair thar lear filleadh ar Éirinn. Socrófar cruinniú eile leis an ngrúpa agus an fhaisnéis sin faighte agam agus ag an Roinn.

Gabhaim buíochas leis an Aire Stáit. Fáiltím go bhfuil sraith cruinnithe i gceist agus tugaim suntas go bhfuil an eagraíocht seo le teacht ar ais le tuilleadh fianaise. I ndáiríre, níl a fhios agam cén fáth a bhfuil tuilleadh fianaise i gceist. Tá sé ráite go mion minic ag gach Teachta Dála ar an taobh seo den Dáil go bhfuil géarchéim tithíochta i gceist. Tá mé ag breathnú anois ar na bhfocail a dúirt an tAire Stáit: “Tá na treoirlínte le foilsiú ag an Roinn tithíochta go luath”. Cé nach mbaineann sé sin leis an Aire Stáit, baineann i ndáiríre. Ag dul siar, bhí grúpa idir-rannach i gceist chun oibriú le cheile ó thaobh na ndeacrachtaí atá ag teacht chun solais lá i ndiaidh lae. Ta eagraíocht breise anois ann, is í sin, BÁNÚ, anuas ar eagraíocht eile, ag rá linn go bhfuil géarchéim ann agus go bhfuil gá le beart de réir ár mbriathar. Arís, tá orm é a rá. Is é atá i gceist ná rud chomh bunúsach le treoirlínte pleanála Gaeltachta a fhoilsiú agus ag dul ar ais-----

Tá mé thar am. Tiocfaidh mé ar ais.

Maidir leis na treoirlínte, tá an ceart ag an Teachta. Tá an jab sin le déanamh agus tá sé á dhéanamh ag an Roinn tithíochta. Tá idirchaidreamh agus comhrá ag tarlú idir an dá Roinn agus idir na hoifigigh maidir leis na treoirlínte a chur chun críche, a fhoilsiú agus a chur i bhfeidhm chomh tapa agus is féidir. Tá a fhios agam go bhfuil brú leis sin. Caithfidh na treoirlínte sin a bheith i gceart agus a bheith réidh. Tá mé cinnte – tá mé ag rá leis an Dáil – go bhfuil an-obair á déanamh ag an Roinn tithíochta maidir leis seo agus tá muid ag súil leis na treoirlínte. Nuair a fhoilseofar iad, is dócha go bhfeicfear an méid oibre atá déanta idir an dá Roinn. Tá an obair sin ag leanúint ar aghaidh. Go deimhin, tá gach duine ag súil le foilseachán na dtreoirlínte seo.

Tá muid ag súil leis an tríú rúnda Fatima, freisin. Tá muid ag fanacht agus ag fanacht agus tá sé ag éirí i bhfad níos deacra dul taobh amuigh den Dáil agus éisteacht leis an rud atá á rá acu. Ceapann siad nach bhfuil rud á dhéanamh againn.

Chun é a ardú os comhar na Dála arís, tá mé i mo bhall den chomhchoiste Gaeilge, ar a bhfuil an Teachta Ó Snodaigh mar Chathaoirleach, agus bhí na córais áitiúla os ár gcomhair ó Ghaillimh, Maigh Eo agus ó gach contae ina bhfuil Gaeltacht. Bhí se soiléir go bhfuil easpa tuisceana iomláine ó thaobh cúrsaí Gaeilge de. Ní raibh tuiscint ar bith acu. Nuair a luann an tAire Stáit go gcaithfidh muid cur san áireamh go bhfuil forálacha san Acht Pleanála agus Forbartha, 2000, tá an ceart aige ach níl tuiscint ar bith ann. Níl a dhóthain foirne nó tá rud in easnamh mar ta géarchéim tithíochta i gceist sna Gaeltachtaí uilig. Tá a fhios ag an Aire Stáit sin. Is é an rud atá a dhéanamh agam anseo, seachtain i ndiaidh na seachtaine, ná solas a dhíriú agus brú a chur ar an Rialtas rud a dhéanamh agus beart a dhéanamh. Ba mhaith linn oibriú as lámha a chéile ó thaobh na teanga de agus ó thaobh na nGaeltachtaí atá inmharthana.

Gabhaim buíochas leis an Teachta Connolly as ceist na dtreoirlínte a ardú. Gealladh iad seo dúinn breis is dhá bhliain ó shín. Níos luaithe i mbliana, dúradh linn go raibh siad críochnaithe agus go mbeadh siad foilsithe. Níl iontu ach dréacht. Dúradh linn gur dréacht atá iontu agus go mbeadh siad ag dul amach do chomhairliúcháin, rud nach raibh i gceist ar dtús báire. Is í an cheist atá agam ná cá bhfuil siad? Nuair a chuirtear an cheist ar an Aire Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta, an Teachta Darragh O’Brien, deir sé agus a Roinn go bhfuil an locht ar Roinn an Aire Stáit agus gur ón Roinn sin atá an mhoill ag teacht. Deirtear ina dhiaidh sin go bhfuil gach rud ceartaithe anois. Is é an stad is déanaí, de réir na Roinne tithíochta, ná go bhfuil an locht ar Roinn an Aire Stáit. An bhfuil na dréacht-treoirlínte chomh dona sin nach bhfuil siad sásta iad a fhoilsiú ag an stad seo? An bhfeicfidh muid choíche iad nó roimh theacht an tsamhraidh? Tá sé go dona go bhfuil daoine ag fanacht ar rud nach bhfeicfidh siad agus go bhfuil siad anois in ainm is a bheith ag dul amach le haghaidh comhairliúcháin.

Caithfidh mé a rá arís go bhfuil oifigigh ón dá Roinn i mbun idirchaidrimh. Maidir leis an ábhar seo, tá siad ag iarraidh an obair sin a chur chun críche chomh luath agus is féidir. Tá me ag rá anseo go bhfuil an obair seo práinneach agus go gcaithfidh muid déileáil léi. Tá géarchéim thithíochta sa tír seo. Tá an-obair á déanamh ag an Rialtas maidir leis an ngéarchéim sin ar fud na tíre ach admhaím agus aithním go bhfuil tréithe faoi leith sa Ghaeltacht maidir le cúrsaí teanga. Is é mo thoil ná go bhfoilseofar na treoirlínte agus go gcríochnófar an obair chomh luath agus is féidir.

Barr
Roinn