Ar an 9 Bealtaine gach bliain déanann ballstáit an Aontais Lá na hEorpa a cheiliúradh. Agus síniú fhorógra Schuman in 1950 á chomóradh, is lá é chun machnamh ar an gcomhoibriú, ar an rathúnas agus ar an tsíocháin atá tar éis teacht chun cinn de dheasca an tionscadail Eorpaigh.
In 2024, tá Lá na hEorpa á reáchtáil agus saoránaigh ar fud na mór-roinne ag ullmhú chun vóta a chaitheamh sna toghcháin chun a gcuid ionadaithe i bParlaimint na hEorpa a roghnú.
#ÚsáidDoVóta chun do Pharlaimint Eorpach féin a thoghadh
Is féirín é an daonlathas san Eoraip a cuireadh ar aghaidh chugainn ó na glúnta a chuaigh romhainn, ach ní mór é a chaomhnú, agus is é an bealach is éifeachtaí chun é sin a dhéanamh ná trí vóta a chaitheamh.
Agus Lá na hEorpa á cheiliúradh in 2024, tá Oifig Pharlaimint na hEorpa i mBaile Átha Cliath ag dul i gcomhpháirtíocht le Tithe an Oireachtais chun Teach Laighean agus suíomhanna eile a shoilsiú chun tábhacht na vótála a chur i gcuimhne do dhaoine.
Féach
An Eoraip á Méadú | Machnamh
I mí na Bealtaine 2024, ceiliúrtar an comóradh 20 bliain ó mhéadú 2004, nuair a d’fháiltigh an tAontas roimh dheich mBallstát nua.
Agus an ócáid á ceiliúradh, tháinig an tIarThaoiseach Bertie Ahern roimh an gCoiste um Ghnóthaí an Aontais Eorpaigh do dhíospóireacht lena ndéantar ceiliúradh ar an gcomóradh chun machnamh a dhéanamh ar an méadú stairiúil sin agus “Lá na gCéad Fáilte”, lá speisialta a tharla fad a bhí Uachtaránacht an Aontais ag Éirinn.
Imeachtaí suntasacha i dturas Eorpach na hÉireann
- 1973 | Téann Éire isteach i gComhphobal Eacnamaíochta na hEorpa
-
Tar éis roinnt blianta ag réiteach agus iarratas roimhe sin, shínigh Éire Conradh Aontachais le dul isteach i gComhphobal Eacnamaíochta na hEorpa (CEE – an tAontas Eorpach nó AE anois) in 1972. D’fhág ballraíocht i gComhphobal Eacnamaíochta na hEorpa, nach é an tOireachtas amháin a dhéanfadh na cinntí maidir le dlíthe sa Stát as sin amach, agus mar sin bhí gá le reifreann chun an Bunreacht a leasú.
Reáchtáladh an reifreann ar an 10 Bealtaine 1972. Vótáil ceathrar as cúigear (83.09% de thoghthóirí) ar son an reifrinn. Tháinig go leor daoine amach le vóta a chaitheamh, 70.3% de thoghthóirí. Chuaigh Éire isteach in CEE ar an 1 Eanáir 1973.
- 1974 | An tAcht in aghaidh Idirdhealú (Pá), 1974
-
Bhí Éire i mbun a céad Uachtaránachta ar Chomhairle na gComhphobal Eorpach ó mhí Eanáir go mhí an Mheithimh 1975 faoi cheannaireacht an Taoisigh Liam Cosgrave. Ritheadh an Treoir um Pá Comhionann (Treoir 75/117/CEE ón gComhairle) lenar bunaíodh an prionsabal maidir le pá comhionann d’fhir agus do mhná i rith na hUachtaránachta.
Thángthas ar chomhaontú i rith na hUachtaránachta chun obair a thosú ar aontas pasanna agus cearta Comhphobail choitinn a chruthú do shaoránaigh an Chomhphobail Eorpaigh. Dúirt an Dr Garret FitzGerald, iar-Thaoiseach, gur chuidigh an rath a bhí ar chéad Uachtaránacht na hÉireann ar an gComhairle chun clú a bhaint amach d’Éirinn mar thír a bhí dáiríre faoin Eoraip.
- 1986-1987 | An Ionstraim Eorpach Aonair
-
Ar Oíche Nollag 1986, shínigh an tUachtarán Patrick Hillery Acht na gComhphobal Eorpach (Leasú), 1986, a thug forálacha na hIonstraime Eorpaí Aonair i ndlí na hÉireann. Ach, ar an lá céanna lorgaíodh urghaire ón Ard-Chúirt a chuir cosc ar Rialtas na hÉireann an Conradh a dhaingniú gan an cheist a chur ar reifreann i dtosach.
I mí Aibreáin 1987, in Crotty v an Taoisigh, rialaigh an Chúirt Uachtarach mar gheall gur “céim shuntasach agus chinntitheach ar an gcosán chuig beartas eachtrach Eorpach aonair” a bhí san Ionstraim Eorpach Aonair, nach bhféadfaí í a dhaingniú ach le reifreann.
Ar an 26 Bealtaine 1987, reáchtáladh reifreann ar an Ionstraim Eorpach Aonair. Vótáil seachtó faoin gcéad de thoghthóirí ar a shon. Mar gheall ar na himeachtaí breithiúnacha, chaill Éire spriocdháta an 1 Eanáir chun an Conradh a dhaingniú. Chuir sé seo moill ar a theacht i bhfeidhm ar fud an Aontais Eorpaigh ar fad.
Ó chinneadh na Cúirte Uachtaraí in Crotty v an Taoisigh i leith, cuireadh gach Conradh Eorpach ar reifreann in Éirinn.
- 1992 | An Conradh ar an Aontas Eorpach
-
Rinneadh an tAontas Eorpach (AE) de Chomhphobal Eacnamaíochta na hEorpa (CEE) in 1993 faoi Chonradh Maastricht (an Conradh ar an Aontas Eorpachroimhe sin). Reáchtáil Éire reifreann ar Chonradh Maastricht ar an 18 Meitheamh 1992. Ritheadh an reifreann agus 69.1% de thoghthóirí ag vótáil ‘Tá’.
I gConradh Maastricht, réitíodh an bealach chun Aontas Eacnamaíoch agus Airgeadaíochta (AEA) a chruthú, ina mbeadh roinnt ballstát de chuid AE, ach ní gach ceann. Tugtar limistéar an euro air sin anois.
- 2004 | Enlargement
-
While holding the Presidency of the Council of the EU, Ireland witnessed a "Day of Welcomes" when the EU saw its largest enlargement. On 1 May 2004, Cyprus, the Czech Republic, Estonia, Hungary, Latvia, Lithuania, Malta, Poland, Slovakia and Slovenia became part of the EU family as it expanded from 15 to 25 countries.
- 2008-2009 | Conradh Liospóin
-
Reáchtáil Éire reifreann ar Chonradh Liospóin ar an 12 Meitheamh, 2008. Buaileadh an reifreann agus 53.4% de thoghthóirí ag vótáil ‘Níl’. Ba í Éire an t-aon Bhallstát a reáchtáil reifreann ar an gConradh agus bhí iontas ar an Aontas Eorpach gur diúltaíodh dó anseo.
I measc na gcúiseanna ar buaileadh é bhí easpa eolais faoin gConradh, imní go rabhthas chun Coimisinéir AE buan a chailleadh agus imní freisin go gcaillfí an inniúlacht náisiúnta i dtaca le neodracht agus rátaí cánach náisiúnta.
Mar fhreagra ar dhiúltú thoghthóirí na hÉireann don Chonradh, fuair Rialtas na hÉireann roinnt ráthaíochtaí ó cheannairí an Aontais Eorpaigh. Ina measc sin bhí tiomantas nach gcuirfeadh an Conradh isteach ar dhlí ná ar bheartas na hÉireann ar shaincheisteanna áirithe cosúil le neodracht nó cáin. Ina theannta sin, choinneodh ballstáit Coimisinéir AE buan.
D’éirigh leis an dara reifreann a reáchtáladh ar an gConradh ar an 2 Deireadh Fómhair 2009 agus 67.1% de thoghthóirí ag vótáil ‘Tá’.
- 2012 | An Conradh um Chobhsaíocht Fhioscach
-
I Márta 2012, shínigh 25 ballstát an Conradh ar Chobhsaíocht, ar Chomhordú agus ar Rialachas, ar a dtugtar an Conradh um Chobhsaíocht Fhioscach. I dtosach, rinneadh idirbheartaíocht ar an gConradh mar chineál comhoibrithe breisithe idir ballstáit mar nár ghlac Poblacht na Seice ná an Ríocht Aontaithe páirt sa Chonradh. Rith muintir na hÉireann an Conradh i reifreann a reáchtáladh an 31 Bealtaine 2012.
Bunaíodh sraith rialacha fioscacha, ar a dtugtar an Comhshocrú Fioscach, i dTeideal III den Chonradh. Ceanglaíonn na rialacha sin ar pháirtithe sa chonradh buiséad cothromaithe a chothabháil (a shainmhínítear amhail easnamh buiséid nach mó ná 3% den OTI) agus tugtar isteach ceanglas nach sáródh easnamh struchtúrach stáit cuspóir buiséadach meántéarmach sonrach na tíre, nó go bhfuil sé ar chúrsa chun an cuspóir sin a bhaint amach.
- 2016 | Reifreann na Ríochta Aontaithe maidir le ballraíocht an Aontais Eorpaigh
-
Tar éis reifreann a reáchtáladh ar an 23 Meitheamh 2016, vótáil muintir na Breataine chun an tAontas Eorpach a fhágáil. Ar an 29 Márta 2017, thug an Ríocht Aontaithe fógra foirmiúil faoi Airteagal 50 den Chonradh ar an Aontas Eorpach don Chomhairle Eorpach. Ina dhiaidh sin, bhí idirbheartaíochtaí maidir le téarmaí aistarraingthe na Ríochta Aontaithe, inar díríodh go mór ar chearta shaoránaigh an Aontais Eorpaigh agus na Ríochta Aontaithe, an socrú airgeadais d’aistarraingt na Ríochta Aontaithe agus socruithe chun teorainn chrua ar oileán na hÉireann a sheachaint.
- 2022 | Faigheann an Ghaeilge stádas iomlán mar theanga oifigiúil agus oibre
-
Ar an 1 Eanáir 2022, d’éag maolú lena gcuirtí srian ar an méid ábhair arna fhoilsiú ag institiúidí AE a d’fhéadfaí a aistriú go Gaeilge. Bhí seo i bhfeidhm ó 2007 i leith agus bhíothas á laghdú de réir a chéile ó 2015 i leith. Dá thoradh sin, tá an Ghaeilge anois ar chomhchéim leis na 23 theanga oifigiúla eile den AE, le stádas iomlán mar theanga oifigiúil agus oibre.
Féach
Teilifís an Oireachtais | Eagrán Speisialta in Strasbourg
This Oireachtas TV special presentation from the April plenary session at the European Parliament in Strasbourg comes ahead of the European elections taking place in Ireland and across Europe in May.
MEPs and journalists join Flor McCarthy to discuss the election campaigns, EU enlargement and the work of European representatives.
féach
A thábhachtaí atá ár bhféiniúlacht Eorpach
Is iomaí sprioc mhór atá bainte amach againn i rith ár staire san Aontas Eorpach ó 1972 i leith, agus táimid fós ag forbairt agus ag teacht in aibíocht san Eoraip.
Agus Lá na hEorpa á cheiliúradh againn, éist leis an gCeann Comhairle, an Teachta Seán ó Fearghaíl, agus é ag caint ar a thábhachtaí atá sé dúinn a bheith inár gcomhaltaí gníomhacha den Aontas Eorpach.
An Coimisiún Eorpach
Uachtarán an Choimisiúin Eorpaigh
Féach ar an léiriú speisialta d’Uachtarán an Choimisiúin Eorpaigh, Ursula von der Leyen, agus í ag tabhairt aithisc do chomhshuí Thithe an Oireachtais.
Parlaimint na hEorpa
Uachtarán Pharlaimint na hEorpa
Féach ar léiriú speisialta ina dtaispeántar an t-aitheasc a thug Uachtarán Pharlaimint na hEorpa, Roberta Metsola, do chomhshuí Thithe an Oireachtais.
Céard a cheapaimid faoin Eoraip?
Foilsíonn Ionadaíocht an Choimisiúin Eorpaigh in Éirinn an Tuarascáil Eorabharaiméadair d’Éirinn agus is i bhFómhar 2023 a foilsíodh an t-eagrán is déanaí.
Cumhdaítear na príomhthéamaí seo a leanas sa tuarascáil:
- Iontaoibh san Aontas Eorpach agus treo an Aontais amach anseo
- Dearcaí maidir le hinimirce agus méadú an Aontais
- Saincheisteanna comhthéacsúla tábhachtacha ina measc ábhar imní mór go náisiúnta, rudaí ar nós tithíochta agus an costas maireachtála, deacrachtaí airgeadais agus freagra an Aontais Eorpaigh ar ionradh na Rúise ar an Úcráin
- Iontaoibh sna meáin
Tugtar le fios leis na torthaí:
- Tá dearcadh dearfach ag 76% de mhuintir na hÉireann faoin Aontas. Is méadú 2 phointe céatadáin é sin ar an bhfeasachán roimhe.
- Tá 83% de shaoránaigh na hÉireann dóchasach faoi thodhchaí an Aontais; is é sin an ráta is airde ar fud AE27.
- Tá muinín ag 57% de mhuintir na hÉireann as an Aontas, sin titim ó 64% in earrach 2023 i gcomparáid le meán AE de 47%.
- Maíonn 62% de mhuintir na hÉireann go mbraitheann siad go bhfuil siad ar an eolas faoi chúrsaí na hEorpa
- Is í an tithíocht an chloch is mó ar phaidrín mhuintir na hÉireann san am i láthair, agus deir 56% díobh gur príomhábhar imní í, síos ó 61% in earrach 2023.
Tugadh pobalbhreith AE Ghluaiseacht na hEorpa in Éirinn cothrom le dáta le haghaidh 2024 agus leanann sé ag tabhairt léargais dúinn ar chaidreamh na hÉireann leis an Aontas Eorpach.
Tugtar le fios leis na torthaí:
- Cé go gcreideann móramh mór i bPoblacht na hÉireann (84%) agus i dTuaisceart Éireann (76%) gur cheart do Phoblacht na hÉireann fanacht ina ball den Aontas Eorpach, tá titim bheag ar an tacaíocht dó sin ó rinneadh suirbhé 2023.
- Tugtar le fios le torthaí 2024 go bhfuil titim mhór ar an líon daoine a aontaíonn go bhfuil an tAontas ag bogadh sa treo cheart.
- Creideann beagnach leath den dream a thug freagra ar an suirbhé sa dá dhlínse go bhfuil an tAontas ag feidhmiú níos láidre i réimse na trádála ná in aon rud eile, ag 46% i bPoblacht na hÉireann agus 55% i dTuaisceart Éireann.
- Aontaíonn níos mó ná leath de na daoine sa dá dhlínse go rachadh breis tíortha isteach san Aontas.
Seanad debate
EEC membership, 14 July 1966
“If the Government fail to pursue this aim as thoroughly and as efficiently as we think is desirable, we will be pressing them from behind…It will do no harm to our position in Brussels and in this country if it is seen that this House is concerned about this matter.”
Dáil debate
EEC membership, 21 March 1972
“Surely it is self-evident that if we were to remain outside the Community we would be conferring on the Border the status of a frontier, both economic and political, between ourselves and the rest of Europe.”
Léitheoireacht bhreise
Foghlaim tuilleadh faoi institiúidí an AE, caidreamh na hÉireann leis an AE agus comóradh 50 bliain ó reifreann na hÉireann maidir le dul isteach san AE in 1972.