Dáil Éireann debate -
Tuesday, 15 Jun 1954

Vol. 149 No. 1

Committee on Finance. - Vote 39—Office of the Minister for Education.

Aire Oideachais (Risteárd Ua Maolchatha)

Tairgim:—

Go ndeonfar suim nach mó ná £237,090 chun slánuithe na suime is gá chun íoctha an Mhuirir a thiocfas chun bheith iníoctha i rith na bliana dar críoch an 31ú lá de Mhárta, 1955, chun Tuarastal agus Costas Oifig an Aire Oideachais agus chun Costas a bhaineas leis an gComhairle Oideachais.

That a sum not exceeding £237,090 be granted to complete the sum necessary to defray the Charge which will come in course of payment during the year ending on the 31st day of March, 1955, for the Salaries and Expenses of the Office of the Minister for Education and for Expenses connected with the Council of Education.

Tá méadú beag de £680 ar an gcostas riaracháin i gcomparáid leis an mbliain seo ghaibh tharainn. Níorbh fholáir soláthar breise de ós cionn £2,000 a dhéanamh i gcóir costas taistil toisc na rátaí ardaithe a ceadaíodh anuraidh. Tá laghdú de bheagnach £2,000 ar mhéid na dtuarastal do lucht na foirne féin, d'ainneoin an ceithre mhíle punt dob éigean a sholáthar le haghaidh na foirne breise a bhí ag teastáil mar gheall ar leathnú na scéime chun scoileanna náisiúnta a thógaint. Dob é fá ndear an laghdú glan seo ar chostas tuarastal na foirne, ná oibriú na scéime eagair agus modhanna ar tháinig de gurbh fhéidir laghdú a dhéanamh ar líon na foirne. Trí leanúint d'oibriú na scéime seo, meastar go ndéanfar roint mhaith eile a shábháilt feasta.

Táim ag súil leis an gcéad tuairisc ón gComhairle Oideachais seo go luath. Is le linn na tréimhse a rabhas féin im Aire Oideachais cheana a bunaíodh an Chomhairle, agus idir an dá linn bhí siad ag plé an dá cheist ar iarras comhairle orthu ina dtaobh, is iad san:

(i) Feidhm na bun-scoile; agus

(ii) An cúrsa léinn ba cheart a leanúint sa mbun-scoil ó aois Naionáin go dtí aois dhá bhliain déag.

Tá an dhá cheist seo cíortha acu anois.

Ní mór cuimhneamh air gur naonúr is fiche de dhaoine lán-neamhspleácha atá ar an gComhairle; níl aon ionadaí de chuid mo Roinne féin ná de chuid aon Roinn Rialtais eile ina measc. Is rí-mhór liom na seirbhísí a thug baill na Comhairle go dtí seo, agus cé gur minic gur cheataí mhór dóibh féin é, thugadar na seirbhísí sin go fial agus go fonnmhar, agus tá súil agam go leanfar de sin san am atá le teacht.

Bhóta 40—Bun-Oideachas.

£8,262,490 an t-iomlán atá le soláthar i gcóir Bun-Oideachais sa mbliain reatha seo, sin méadú de £94,890 ar mheastachán na bliana seo gaibh tharainn. An dá ní is mó fá ndear an méadú seo táid i mír-chinn C. 1 (tuarastail oidí agus deontaisí do scoileanna caipitíochta £52,540) agus D.D. (íocaíochtaí ex gratia d'oidí áirithe ar phinsean—£39,000). An mírcheann deireannach seo (D.D.), is é atá ann, ná an tríú tráthchuid, is é sin, an tráth-chuid deiridh, den íocaíocht ex gratia a deineadh, i bhfoirm cnap-shuime leis na hoidí seo ar phinsean a bhí éirithe as an tseirbhís sul ar ceadaíodh an chnap-shuim ón lú lá d'Eanáir, 1950, d'oidí a bhí le héirí as seirbhís i ndiaidh an dáta sin. An méid breise i gcóir tuarastal oidí agus deontaisí do scoileanna caipitíochta, is é is cúis leis sin ná an méadú ar líon na ndaltaí scoile le roint bhlian anuas. Le tamall de bhlianta roimh 1947 bhí uimhir na ndaltaí ar rollaí scoileanna náisiúnta ag laghdú in aghaidh na bliana. Ar an 30ú lá de Mheitheamh sa mbliain sin, 1947, 453,428 an uimhir iomlán a bhí ar rollaí na scoileanna náisiúnta. Ó shin i leith, ámh, tá an uimhir ag méadú do réir a chéile. Ar an 30ú lá de Mheitheamh, 1953, 484,364 an uimhir a bhí ar na Rollaí, sin méadú de os cionn 30,000 ó 1947. Meastar go leanfar den mhéadú ar líon na ndaltaí scoile go ceann tamaill eile; ach do réir an laghdú atá le tabhairt fá ndeara le déanaí ó thaobh an líon leanaí atá á saolú is dealraitheach go sroisfidh an líon daltaí ar rollaí na scol an barr-phointe laistigh de chupla blian. An meán-tinnreamh laethúil i rith na scoilbhliana darbh críoch an 30ú lá de Mheitheamh, 1953 b'ionann é agus percentáiste 85.6 den mheán ar na rollaí. B'shin an percentáiste is airde a sroiseadh fós.

Tá fadhbh ann i dtaobh dóthain oidí a chur ar fáil; ach ní miste tagairt i dtús báire do mhí-thuigsint atá ann, do réir dealraimh, mar gheall air sin. Ní easpa iarrthóirí cáilithe i gcóir na gColáistí Oiliúna fá ndear an ganntanas oidí: is amhlaidh nach bhfuil dóthain cóiríochta ins na Coláistí Oiliúna féin chun freastal ar riachtanaisí na scol. Is aoibhinn liom a rá, ámh, gur tharla trí chineáltas agus comhoibriú a Ghrásta, Ardeaspóg Áth Cliath, agus Údaráis Coláiste Oiliúna Baintiarna na Trócaire, An Charraig Dhubh, gurb féidir socrú a dhéanamh roinnt mí ó shoin chun an Coláiste a mhéadú agus cóiríocht a sholáthar ann do ó chéad go chéad is fiche d'abhair múinteóirí sa mbreis, i dtreo is go mbeidh méadú de chaoga nó seasca in aghaidh na bliana ar uimhir na mban-oidí oilte feasta. Tá an obair togála sa Choláiste go maith chun cinn cheana féin, agus meastar go nglacfar an chéad dream de na micléinn bhreise isteach sa Choláiste i Mí Meán-Fomhair seo chugainn. Tá slite eile á scrúdú leis d'fhonn breis oidí a chur ar fáil.

Chuaigh an chéad scéim Idir-réitigh agus Eadrána d'Oidí Náisiúnta as feidhm i ndeireadh Mí Feabhra, 1952, agus níl aon scéim i bhfeidhm ó shoin i leith. Chuireas in iúl an lá cheana do Chumann na n-Oidí gur mian liom, chomh luath agus bheidh téarmaí scéime nua socair, an scéim sin a chur i bhfeidhm láithreach.

Ag trácht dom ar an Vóta d'Oifig an Aire, dheineas tagairt do leathnú na scéime chun Scoileanna Náisiúnta a thógaint. Íoctar costas na seirbhíse sin as an Vóta i gcóir Oibreacha agus Foirgintí Poiblí, ach is ag an Roinn seo agamsa a déantar cuid mhór den réamh-obair a bhaineas leis an ngnó seo. Obair phráinneach a bhfuil tábhacht leis don náisiún is ea scoileanna nua a thógaint in ionad seanscoileanna mí-oiriúnacha. Ní mheasaim go mbeidh éinne i gcoinnibh pé socraithe a bheidh riachtanach chun foirgintí nua taithneamhacha a chur ar fáil. An méid atá déanta chuige sin im Roinnse agus in Oifig na n-Oibreacha Poiblí beidh, tá súil agam, toradh fónta air fiú amháin i mbhana féin.

Bhóta 41.—Meán-Oideachas.

Sé tá sa mheastachán le haghaidh an Vóta seo ná iomlán £1,689,870 glan. Tá san £312,470 sa bhreis ar a raibh chuige anuraidh.

Is iad seo a leanas na cúiseanna atá leis an ardú:—

(1) an t-ardú i rátaí an Deontais Chaipitíochta atá iníoctha leis na scoileanna;

(2) an méadú gan staonadh ar líon na ndaltaí ins na Meán-Scoileanna agus méadú dá bharr san ar mhéid na ndeontaisí is iníoctha leis na scoileanna;

(3) an bhreis atá tagaithe ar lion na n-iarrthóirí atá ag dul fé na Scrúdúcháin Teistiméireachta agus an méadú, dá thoradh sin, ar líon na nIonad Scrúdúcháin, ar líon na bhFeitheoirí agus na bhFo-Scrúdaitheoirí a theastaíonn chun na hoibre;

(4) an bhreis san iomlán de ranga go bhfuil deontaisí speisialta iníoctha astu de bharr Eolaíocht, Eolaíocht Talmhaíochta, Eolaíocht Tís agus Adhmadóireacht a theagasc iontu;

(5) an méadú ar a bhfuil de mhúinteoirí fostuithe ins na scoileanna agus breisthuarastal á fháil acu agus an riachtanas atá le soláthar a dhéanamh le haghaidh incrimintí breise a chur ar fáil, laistigh de réim na scálaí, do na múinteoirí atá sa tseirbhís cheana féin. I láthair na huaire, as a bhfuil de mhúinteoirí ann agus breisthuarastal acu, níl ach an tríú cuid díobh go bhfuil an pointe is airde sroiste acu ina gcuid scálaí ar seach.

Tá ag leanúint ar mhéadú do dhul ar líon na ndaltaí atá ag freastal ar na Meán-Scoileanna. Tá méadaithe ar an líon san ón 30,966 a bhí iontu sa bhliain 1932-33 go dtí 54,040 sa bhliain 1953-54. Tá an líon deireannach féin sin 1,951 níos aírde ná líon na bliana 1952-53.

Progress reported.

The Dáil adjourned at 10.30 p.m. until 10.30 a.m. on Wednesday, June 16th, 1954.