Skip to main content
Normal View

Dáil Éireann debate -
Wednesday, 13 May 1998

Vol. 491 No. 1

Adjournment Debate. - Caillteanas Postanna i nGaillimh.

Dé hAoine seo caite fuair 15 de na fostaithe i Telegael fógra go raibh a bpostanna ag imeacht. Bhain siad go léir leis an rannóg athghuthaithe agus deineadh an cinneadh iad a scaoileadh thar oíche agus ní raibh fógra acu. Chomh maith leis sin bhíodar ag obair taobh istigh den Chomhlacht ar tháirgí nua a chur ar fáil agus margaí nua a aithint. Bhíodar á dtraenáil i scileanna breise ionas nach mbeadh orthu a bheith ag braith ar ábhair athghuthaithe amháin ag deireadh na bliana. Tríd an fógra seo beidh deireadh leis an ullmhúchán sin a bhí ar siúl acu.

Ar bhuail an tAire Stáit leis ha hoibrithe atá i gceist? An raibh teangbháil aige leis an Údarás nó an bhfuil aon socrú déanta deontais speisialta traenála a chur ar fáil do fho-chomhlacht taobh istigh den chomhlacht chun go mbeidh ar a gcumas an cúrsa atá ar siúl acu a chríochnú?

Taobh amuigh de sin tá atmasféar uafásach le haireachtáil i nGaeltacht na Gaillimhe faoi láthair ó thaobh Teilifís na Gaeilge de. Bhí sé iontuigthe i gcomhnaí go mbeadh méadú airgid le fáil ag TnaG gach bliain chun cur ar a gcumas leathnú. Ach an rud atá ag tárlú faoi láthair ná go bhfuil píonós á chur orthu mar thoradh ar an miorúilt a rinne siad agus an méid uaireannta a chuir siad ar fáil agus mar sin de. Ní bhfuair siad áfach an méadú a bheadh ag teastáil ó stáisiún nua chun cláracha a choimisiúniú.

Ar thug an tAire Stáit freagra do na hoibrithe ar an litir a chuir siad chuige ar an 7 Bealtaine? D'iarr siad ar an Aire idirghabháil a dhéanamh idir an tÚdarás agus TnaG chun seift a chumadh chun go mbeadh siad in ann a bpostanna a choinneáil. Baineann an 15 leis an nGaeltacht. Is as an Ghaeltacht iad.

Tá easpa suime i gcúrsaí clos-amharc agus i gcúrsaí scannáin le haireachtáil ag an pointe seo agus tá sin ag déanamh damáiste mór don Ghaeltacht agus don bhfostaíocht a bhaineann le clos-amharc agus le scannáin. Dá bhrí sin iarraim go speisialta ar an Aire Stáit a rá cén sórt scéime atá aige anocht dos na hoibrithe atá i gceist. Cad tá sé chun a dhéanamh? Nó b'fhéidir, os rud é go bhfuil sé ag seasamh isteach i gcúrsaí craolacháin agus scannánaíochta anocht, go mbeidh sé in ann a rá an bhfuil aon chinneadh déanta ag an Aire sinsearach Síle de Valera chun dul i gcabhair ar na hoibrithe agus na deacrachtaí a shárú.

An féidir leis a rá an mbeidh airgead breise á lorg sna meastacháin do TnaG chun cur ar a gcumas an coimisiúniú a leanúint nó b'fhéidir seift a chumadh sa ghearr-théarma chun go mbeadh sé ar chumas na n-oibrithe leanúint ar aghaidh.

Grúpa cruthaitheach iad as an Ghaeltacht atá ag cailliúint a bpostanna go tobann gan aon sainmhíniú. Tá sé scannalach.

Tá mé buíoch den Teachta Ó hUiginn as deis a thabhairt dom cuid de na ceisteanna atá ardaithe aige a shoiléiriú.

Cuireadh ar an eolas mé ag bainistíocht an chomhlachta breis is seachtain ó shin go raibh fadhbanna acu agus is fíor a rá go ndearna oibrithe teangbháil liom ó shin. Chomh deireannach le maidin inné bhí mé ag plé leis na hoibrithe.

Is féidir liom a rá leis an Teachta Ó hUiginn dá mbeadh ar mo chumas go díreach cúnamh a thabhairt go dtabharfainn é go cinnte. Níl aon fhadhb agam casadh leis na hoibrithe ach ní maith liom scéala a thabhairt do dhaoine gur féidir liom rudaí a dhéanamh nach féidir liom. Mar is eol don Teachta dhá eagraíocht Stáit atá i gceist agus táid neamhspleách go reachtúil. Is comhlacht príobháideach é seo ag deireadh an lae a thóg an cinneadh na hoibritheoirí a ligint chun siúl.

Tá RTÉ i gceist a bhfuil cúram TnaG acu agus Údarás na Gaeltachta.

Bhunaigh Údarás na Gaeltachta áis léirithe fiseáin Telegael Teo sa Spidéal i 1988 i gcomhpáirtíocht le RTÉ. Tá an comhlacht féin ag feidhmiú ó 1990. Cuireann an comhlacht áiseanna cuimsitheacha scannánaíochta agus eagarthóireachta ar fáil do léiriú cláracha físeán. Tá cuid den trealamh agus teicneolaíocht is nua-aimseartha sa tír, áiseanna athghuthaithe agus fotheidealaithe san áireamh ag Telegael. Is chomhchuideachta é Telegael Teo de chuid an Údaráis.

Thug láinseáil Theilifís na Gaeilge treisiú mór do ghníomhaíochtaí Telegael, mar a thug sé do ghníomhaíochtaí léirithe físeán sa Ghaeltacht i gcoitinne. Rinneadh athchóiriú substaintiúil ar áiseanna Thelegael agus an tseachtain seo caite bhí 38 duine fostaithe sa chomhlacht go lánaimseartha, le 20 duine eile fostaithe ar bhonn páirtaimseartha.

Tháinig cinneadh Thelegael Dé hAoine seo caite chun fógra scoir a thabhairt do chúigear deag den fhoireann aniar aduaidh ar Údarás na Gaeltachta. Is cinneadh de chuid an chomhlachta féin a bhí ann. Thug Telegael le fios don Údarás go raibh laghdú tar éis teacht ar an méid gnó a bhí á fáil ag an gcomhlacht ó TnaG, agus, de bharr an athraithe seo ó thaobh TnaG de, bhí ar an gcomhlacht an chéim seo a ghlacadh agus fógra scoir a thabhairt do na hoibrithe. Bíonn Telegael ag brath ar mhéid áirithe gnó ó TnaG agus ó RTÉ ó bhliain go bliain.

Ní léir do Údarás na Gaeltachta ag an bpointe seo go bhfuil aon bhunús ann dó chun teacht i gcabhair ar an gcomhlacht. Ar aon nós níl iarratas ar chabhair faighte aige ó Thelegael go dtí seo. Bhí cruinniú ag feidhmeannach de chuid an Údaráis leis na hoibrithe inniu agus tá a gcás á mbreithniú ag an Údarás.

Tá soláthar reatha méadaithe de £10.63 milliún ar fáil do TnaG i mbliana i gcomparáid le soláthar de £10,204 milliún anuraidh. Faoi mar is eol don Teachta níl ról ag an Aire Ealaíon, Oidhreachta, Gaeltacha agus Oileán i dtaca le cláracha a choimisíniú do TnaG, agus cuirim béim ar seo. Is gnó é sin do Theilifís na Gaeilge féin.

Tá fiór spéis agam agus ag an Aire i dTnaG.

Bhí mé ar cheann de na daoine bá thúisce a bhí ag éileamh soláthar ceart do chláracha teilifíse do dhaoine óga. Tá mo thacaíocht le fáil do seo. Mar a tharla nuair a ceapadh mar Aire mé, maraon leis an Aire féin, bhi go leor obair deanta ar sin. Ach is féidir leis an Teachta a bheith deimhneach go ndéanfaimid gach dícheall ní amháin go leanfaidh TnaG ach go bhfásfaidh sé de réir a chéile. Tiocfaimid ar thóir na n-achmhainí chun é sin a dhéanamh.

Táim tar éis cruinnithe agus teagmháil go rialta le TnaG ó ceapadh mar Aire Stáit mé agus tá an rud céanna déanta ag an chuig Aire sinsearach. Faoi mar a thuigim an scéal, níor tháinig éinne chugamsa nó an Aire faoi easpa airgid. Is cinneadh é a thúg TnaG maidir le coimisiúin cláracha. Tá neamhspleáchas sa chinneadh sin agus mar sin is dóigh liom go bhfuil an Teachta ag díríu an cheist ar an dream mícheart. Tá ceist ann cén fáth ar thóg TnaG an cinneadh sin ach is ceist do TnaG a fhreagairt. Is cosúil gur cinneadh polasaí de shaghas eicint ag Bord TnaG a bhí anseo agus b'fhéidir go míneoidh siad é sin. Maidir le hÚdarás na Gaeltachta, tá siad ag plé leis na hoibrithe mar atá ráite agam. Tá údarás acu a gcinneadh féin a dhéanamh, mar is eol don Teachta. Ta siad neamhspleách go reachtúil. Níl aon fhadhb agam casadh leis na hoibrithe am ar bith ach ní féidir liom tagairt a dhéanamh go díreach leo mar ní duirt éinne liomsa gur tháinig easpa airgid go tobann ar TnaG agus de thoradh sin bhí ar Telegael an cinneadh fíor-thobann seo a thógaint. NÍ raibh ann ach fógra lae tugtha do dhuine ar bith fé mar a thuigim an scéal.

Tá an cás ag brath ar easpa airgid.

Tá an t-airgead curtha ar fáil.

Top
Share