Dáil Éireann Debate, Tuesday - 9 November 2004
74 D’fhiafraigh Mr. McGinley den Aire Gnóthaí Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta cad é an dul chun cinn atá déanta maidir le dílárnú Fhoras na Gaeilge agus cén uair atá sé ag súil go mbeidh an dílárnú go Gaoth Dobhair curtha i gcrích. [28165/04]
View answerMar atá luaite agam cheana féin sa Teach seo, tá dílárnú foirne i gcas Fhoras na Gaeilge faoi réir aontú na Comhairle Aireachta Thuaidh/Theas. Tá an cheist á scrúdú ar bhonn leanúnach agus bhuail mé leis an Aire Angela Smith MP leis an ábhar seo a phlé i measc nithe eile mí Bealtaine seo caite.
Tá cáipéisíá réiteach ag mo Roinnse faoi láthair le cur faoi bhráid na n-údarás ó Thuaidh agus tá súil agam go ndéanfar é sin go luath.
Tá sé bliain ó fógraíodh an scéim seo anois. Is dócha go bhfuil cuimhne ag an Aire mé féin agus é féin i studio Raidió na Gaeltachta trasna an bhóthair agus muid ag rá go mb'fhéidir go mbeimid ag brath ar an Dr. Paisley Oirmhinneach sula n-éiríonn linn é seo a dhílarnú.
Tar éis bliana, cén dul chun cinn atá déanta sna comhráite idir muid féin agus an Chomhairle Aireacht sa Tuaisceart? Ar phlé an tAire an cheist seo le bord nó le foireann Fhoras na Gaeilge? An aontaíonn an tAire liom gur eisceacht ar leith í Foras na Gaeilge mar gur comhairle tras-Teorainn í agus go gcothaíonn sé sin deacrachtaí chomh maith?
Más rud é go réitítear an scéal, cé mhéad oifig a bheas ag Foras na Gaeilge? An mbeidh ceann i mBéal Feirsde chomh maith le ceann i nGaoth Dobhair?
Maidir leis an gceist deiridh, fanfaidh an oifig i mBéal Feirsde, ach amháin sa gcás go dtiocfadh na húdaráis ó Thuaidh chugam agus go mbeidís ag iarraidh í sin a dílárnú. D'fhéadfadh sé sin tarlú. Mar shampla, tá ceann-áras Uisce Bealaigh Éirne in Inis Ceithlinn. Níl sé i mBéal Feirsde. Mar sin, níl aon rud neamhghnách i gceist ag an Rialtas a bheith ag iarraidh go mbeadh oifig Fhoras na Gaeilge i nGaoth Dóbhair.
Maidir leis an dara cheist, glacaim leis gur cás faoi leith é seo mar go gcaithfear teacht ar réiteach leis na húdaráis ó Thuaidh. Ón gcaint a bhí agam leis an Aire Smith, ní fheicim gur cheist do-sháraithe í sin ach caithfimid a bheith tuisceanach don cur chuige. Admhaím go bhfuil an dul chun cinn mall ach is feidir leis an Teachta a bheith cinnte de go bhfuil i gceist agam é seo a fheiceáil déanta. Déanfaidh mé é sin, le cúnamh Dé, ar bhealach a bhéas tuisceanach agus réadúil.
Is ceist don bhainistíocht í plé leis an bhfoireann agus ní bheadh sé ceart ag Aire dul ag plé go díreach le foireann eagraíochta ar bith a bheadh faoi scáth na Roinne. Is ceist do bhainistíocht an fhorais plé leis an bhfoireann ansin.
Cé mhéad duine den fhoireann a chuir in iúl go bhfuil siad sásta a bheith páirteach sa dílárnú? An bhféadfadh an tAire a insint don Teach, go hachomair, cad é atá san aighneacht a chuir bord Fhoras na Gaeilge ar aghaidh chuig a Roinn féin? An bhfuil an bord taobh thiar den scéim nó cad é dearcadh an bhoird? Tuigim go bhfuil aighneacht déanta ag an mbord ach go bhfuil sí faoi rún. An bhféadfadh an tAire an rún a sceith leis an Dáil?
Ní rún é rún atá sceite. San aighneacht a cuireadh faoi mo bhráid thóg an foras ceisteanna agus deacrachtaí a shíl siad a bhain leis an gcás. Cuireadh in iúil go soiléir dom go nglacann siad le cibé cinneadh a déantar sa dá Rialtas.
Maidir le cúrsaí fóirne, go mórmór sa gcás nach bhfuil an t-aontú oifigiúil idir na húdaráis ó Thuaidh agus ó Dheas is i bhfolús a bheifí ag cur ceiste ar an bhfoireann maidir le haistriú foirne. Ní réiteofar na ceisteanna sin go dtí go mbeidh cinnteacht ann. Tá an tuairim sin go ginearálta agam faoi chúrsaí dílárnaithe ar aon bhealach. I gcás mo Roinn féin, ó tharla go bhfuil oifig ins na Forbacha, tá méadú nach beag tagtha ar an oifig sin le blianta beaga anuas agus dílárnú déanta de réir a chéile. Tá sé i bhfad níos éasca rogha a dhéanamh nuair atá oifig agus postanna ann agus rogha cinnte os comhair daoine amach. Go minic ní dhéanann daoine suas a n-intinní go dtí go mbíonn na roghanna atá os a gcomhair amach soiléir. Ach an oifig a bheith dílárnaithe ní bheidh sé do-sháraithe foireann foirfe a fháil a bheadh sásta lonnú i nGaoth Dóbhair agus tá mé cinnte go mbeadh an Teachta ar aon intinn liom, mar is áit an-bhreá í Gaoth Dóbhair.
Tar éis an méid sin uilig agus tar éis bliain a bheith imithe, an bhfuil an tAire dóchasach go dtarlóidh sé? An bhféadfadh sé buille faoi thuairim a thabhairt ar cén uair a tharlóidh sé?
Mar is eol don Teachta ní maith liom dátaí a gcur ar rud. Bhí mé óg agus soineanta nuair a ceapadh mar Aire Stáit mé agus chuir mé roinnt dátaí ar achtú an Achta Teanga. Níor oibrigh siad amach. Léigh daoine isteach sa scéal sin nach dtarlódh sé, ach tharla sé freisin. Níor mhaith liom dáta a chur air ach tá mé lán diongbháilte go dtarlóidh sé seo. Tá mé muiníneach, ach sinn a chur chuige go ceart, stuama agus tuisceanach, go n-éiroidh linn aontas na ndreamanna éagsúla a bheadh i gceist a fháil. Ach caithfimid a bheith foighneach sa gcás seo.
Tá buntáiste mór amháin ag baint leis an dílárnú áirithe seo. Go fisiciúil is é ceann des na dílárnaithe is éasca sa tír. Cheana féin i seilbh an Stáit, i bhfoirm Údarás na Gaeltachta, tá eastát breá ann agus, mar is eol don Teachta, tá áitreabh den scoth le fáil ansin. Cruthaíodh é sin i gcás Choláiste na hOllscoile i nGaillimh. Nuair a bhí mé i nGaoth Dóbhair thug mé cuairt ar an ionad breá atá acu siúd i nGaoth Dóbhair agus is eiseamláir é den rud gur féidir a dhéanamh ar an eastát sin. Bheadh i gceist go mbeadh scoth nan-oifigí ar fáil. Nuair a bheas an cinneadh tógtha bheadh sé an-scioptha foirgintí a thógáil. Tá buntáiste mór ann ó tharla go bhfuil an oiread sin áitribh i seilbh an Stáit cheana féin i nGaoth Dóbhair.
