Dáil Éireann Debate, Tuesday - 27 February 2024
640. D'fhiafraigh Deputy Aengus Ó Snodaigh den Aire Breisoideachais agus Ardoideachais, Taighde, Nuálaíochta agus Eolaíochta an ndéanfaidh sé cur síos ar na hathruithe reachtúla atá tarlaithe maidir le stádas na Gaeilge nó riachtanais a bhaineann leis an nGaeilge in Ollscoil na Gaillimhe ó bunaíodh an Stát, agus cén cur chuige atá ag an Roinn maidir le ról na hOllscoile i gcur chun cinn na Gaeilge ag an ardleibhéal faoi láthair. [9050/24]
View answerDéanann Acht an Choláiste Ollscoile (Leasú) 2006 forálacha áirithe maidir leis an nGaeilge d’Ollscoil na Gaillimhe. Leasaítear leis an Acht seo Acht an Choláiste Ollscoile Gaillimh 1929.
Foráiltear leis an Acht leasaithe seo:
· Cinnteoidh údarás ceannais Choláiste na hOllscoile, Gaillimh gurb é ceann de na príomhaidhmeanna le haghaidh oibriú agus fhorbairt an Choláiste atá leagtha amach i ngach plean forbartha straitéisí a ullmhófar ná oideachas a chur ar fáil sa Choláiste trí mheán na Gaeilge.
· Comhlíonfaidh an t-údarás ceannais agus Uachtarán an Choláiste a bhfeidhmeanna faoi seach agus feidhmeoidh siad a gcumhachtaí faoi seach i leith an Choláiste chun a áirithiú go gcuirfear an aidhm sin chun feidhme.
Mar is eol don Teachta, is comhlachtaí uathrialacha de réir bhrí Acht na nOllscoileanna 1997, Achtanna na nInstitiúidí Teicneolaíochta 1992 go 2006, agus Acht na nOllscoileanna Teicneolaíochta 2018 iad na Forais Ardoideachais (Institiúidí Ardoideachais). Mar sin, tá siad neamhspleách i ndáil lena ngnóthaí riaracháin agus acadúla. I gcomhréir leis an neamhspleáchas sin, tá gach Institiúid Ardoideachais freagrach as a straitéis don Ghaeilge.
Áirítear in Acht an Údaráis um Ard-Oideachas (2022) forálacha sonracha maidir leis an nGaeilge, lena n-áirítear:
· Ceanglaítear ar an HEA aird a thabhairt ar an gcuspóir tacú le hinstitiúidí ardoideachais ainmnithe (lena n-áirítear Ollscoil na Gaillimhe) chun cur le forbairt agus inbhuanaitheacht shóisialta, eacnamaíoch, chultúrtha agus chomhshaoil trí cheannaireacht, nuálaíocht agus lúfaireacht agus áireofar ar an tacaíocht sin cur chun cinn agus úsáid na Gaeilge ag na hinstitiúidí sin.
· Tá an HEA ag teastáil chun tacú le raon clár ardoideachais agus oiliúna atá dírithe ar riachtanais oideachais agus scileanna daoine aonair, gnó, fiontraíochta, na ngairmeacha, an phobail, leasanna áitiúla agus páirtithe leasmhara eile a chomhlíonadh go háitiúil, go réigiúnach agus go náisiúnta, lena n-áirítear riachtanais oideachais agus scileanna daoine i gceantair Ghaeltachta agus líonraí Gaeilge maidir le cur chun cinn agus úsáid na Gaeilge.
· Daoine a bhfuil taithí agus saineolas leordhóthanach acu maidir le cur chun cinn agus úsáid na Gaeilge a áireamh i measc Bhord an HEA.
Tá foráil in Acht na nOllscoileanna 1997 freisin go gceanglaítear ar ollscoileanna aird a thabhairt ar an gcuspóir go léireoidh comhaltas an údaráis ceannais comhdhéanamh shochaí na hÉireann go ginearálta, lena n-áirítear daoine atá inniúil sa Ghaeilge.
Maidir le forbairt Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge, cuirtear tacaíocht ar leith ar fáil d’Ollscoil na Gaillimhe. Tá sé seo á mhaoiniú ag an Roinn Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán tríd an HEA.
Sa bhliain féilire 2021, leithdháil an HEA €1,766,000 ar Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge. Tá sé seo á chómhaoiniú ag an Roinn Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán. Chuir an Roinn €900,000 ar fáil don bhliain acadúil 2020/21. D’íoc an ÚAO é seo i dtráthchodanna le hOllscoil na Gaillimhe.
Leithdháil an HEA €1,766,000 ar Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge sa bhliain féilire 2022. Chomhaontaigh an Roinn Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán i mí Dheireadh Fómhair 2021 leithdháileadh de €1,000,000 a chur ar fáil do gach bliain acadúil 2021/22-2023/24. Chuir an Roinn Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán €1,000,000 ar fáil don bhliain acadúil 2021/22. D’íoc an ÚAO é seo i dtráthchodanna le hOllscoil na Gaillimhe.
Sa bhliain féilire 2023, leithdháil an HEA €1,766,000 ar Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge. D’aontaigh an Roinn Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán €1,000,000 a chur ar fáil don bhliain acadúil 2022/23. Chuir an Roinn Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán tráthchuid €900,000 i leith an lucht acadúil 2022/23 ar fáil i mí na Nollag 2022.
