Skip to main content
Normal View

Dáil Éireann debate -
Tuesday, 12 Oct 1993

Vol. 434 No. 4

Adjournment Debate. - Aitheantas do Ghaelscoil i nGaillimh.

Tá mé buíoch díot as ucht cead a thabhirt dom an cheist seo tharraingt anuas anseo anocht. Tá coiste na Gaelscoile seo ag iarraidh aitheantas a fháil don Ghaelscoil ón Roinn agus aitheantas do cheapachán an Phríomhoide.

Tá Cnoc na Cathrach ar imeall chathair na Gaillimhe agus tá sé ar imeal Gaeltacht na Gaillimhe. Tá 1,700 tithe tógtha sa cheantar seo le 10 mbliana anuas. Cé gur tógadh an méid sin tithe agus cé go bhfuil clanna éagsúla ina gcónaí ann, níor tógadh aon bhunscoil speisialta don cheantar. Tá formhór na bpáistí ag freastal ar scoileanna éagsúla atá idir, leathmhíle agus trí mhíle uathu — sé sin na scoileanna i mBearna, i Móna Beag, i mBóthar na Trá agus scoileanna éagsúla atá lonnaithe ar fud cathair na Gaillimhe.

Tháinig roinnt de na tuismitheoirí le chéile chun na Ghaeilge a chur chun cinn sa cheantar agus shocraíodar Gaelscoil a bhunú — deis iontach í seo chun an Ghaeilge a chaomhnú, a fhorbairt agus a fheabhsú sa cheantar sin. Thabharfadh sé deis dá bpáistí chomh maith eolas, líofacht agus ábaltacht a bheith acu ina dteanga náisiúnta.

Tá tacaíocht ag an gcoiste ó Easpag na Gaillimhe, Séamas Mac Lochlainn, agus cheana féin tá 21 dalta ag freastal ar an scoil atá bunaithe acu agus atá ar shuíomh sealadach atá faighte acu ó cheann de na conraitheoirí a thóg na tithe sa cheantar. Tá múinteoir an-chumasach ar fad acu ón fíor-Ghaeltacht agus go dtí seo tá an-dul chun cinn déanta sa scoil.

Tá an dea-shampla agus an dea-mhéin don Ghaeilge léirithe ag an gcoiste sealadach seo — sé sin an coiste a bhunaigh an scoil. An rud is mó atá ag teastáil anois ná aitheantas oifigiúil ón Roinn don scoil mar Ghaelscoil agus don mhúinteoir atá ceapaithe. Is cinnte go mbeidh fás mór ar líon na ndaltaí nuair a bheidh fios dearfa ag na tuismitheoirí go bhfuil aitheantas ag an scoil mar Ghaelscoil.

Níl an scoil seo ag freastal ar pháistí ón fíor-Ghaeltacht. Is í an Béarla teanga labharta beagnach gach teach i gCnoc na Cathrach — suas le 95 faoin gcéad díobh ar aon nós.

Ach tá bá i measc na dtuismitheoirí ansin don Ghaeilge agus teastaíonn uathu go mbéadh ábaltacht, eolas agus líofacht sa teanga ag a bpáistí. Tá siad den tuairim gurb é an tslí is fearr chun sin a bhaint amach ná go mbeadh na páistí ag freastal ar Ghaelscoil, sé sin scoil ina mbeadh gach ábhar á mhúineadh trí Ghaeilge agus gurb í an Ghaeilge a bheadh fite fuaite trí clár na scoile.

Tá na tuismitheoirí agus an coiste sealadach ag iarraidh aitheantas a fháil don scoil mar fhíor-Ghaelscoil agus tá súil agam go mbeidh an tAire in ann sin a chur in iúl dúinn. Muna bhfuil sé in ann sin a chur in iúl dúinn anocht tá súil agam ar a laghad go ndéanfaidh sé an cheist seo a scrúdú go géar agus go mbeidh sé bá úil don iarratas agus go mbeidh deascéal uaidh go luath.

Donegal South West): Sa gcéad dul síos gabhaim buíochas leis an dTeachta Molloy de bharr gur luaigh se an cheist thábhachtach seo.

Caithfidh me a chur in iúl don Teach agus don Teachta i dtosach gurb é polasaí na Roinne aitheantas a thabhairt, faoi réir coinníollacha áirithe, do bhunscoileanna lánGhaeilge lasmuigh den Ghaeltacht. Bíonn an Roinn sásta an t-aitheantas sin a thabhairt nuair a theastaíonn ó thuismitheoirí go bhfaigheadh a gcuid páistí oideachais trí Ghaeilge, nuair a chuirtear tairiscint réasúnta faoi bhráid le scoil nua a bhunú, nuair nach mbíonn scoil lánGhaeilge cheana féin san aichearracht agus nuair is dóigh go bhfreastalódh dóthain páistí ar an scoil, sé sin fiche daltaí, ar a laghad, sa chéad scoil-bhliain.

Aitheantas coinníollach amháin a thugtar do scoil nua lánGhaeilge i dtús báire go dtí go mbítear sásta go n-éireoidh leí. Le linn na tréimhse sin is cúram é d'údaráis na scoile cóiriocht shealadach a chur ar fáil. Bíonn an Roinn sásta deontas a íoc i leith costais cíosa, áfach.

Seoladh an t-iarrtas iomlán chun bunscoil lánGhaeilge nua a bhunú — Scoil Mhic Amhlaigh — i gCnoc na Cathrach, cathair na Gaillimhe, chuig an Roinn i Mí lúil seo chaite. Is cosúil, áfach, nach raibh fiche páiste ionrollaithe ag an scoil ag an bpointe sin.

Gan aitheantas na Roinne a bheith gafa ag an scoil, thóg an Bord Bainistíochta sealadach orthú féin príomhoide a cheapadh, cóiriocht a fháil ar chíos agus an scoil a oscailt ag tús Mí Meán Fómhair.

I lár Mí Meán Fómhair cuireadh in iúl don Roinn go raibh an scoil tar éis an sprioc fiche páiste a bhaint amach. Mar a dúirt an Teachta tá 21 phaiste ansin anois. De thoradh sin, thug Cigire na Roinne cuairt ar an scoil agus tá sé tar eis an tuairisc cuí a chur ar fáil don Roinn.

Is cosúil ón scrúdú atá déanta ar an iarratas seo go bhfuil an ceantar atá i gceist, Cnoc na Cathrach, suite sa Ghaeltacht. Ach, mar a dúras cheana, séard atá i 'nGaelscoil' ná scoil lánGhaeilge suite lasmuigh den Ghaeltacht. Idir an dá linn tá an Roinn chun an scéal a chíoradh a thuilleadh féachaint conus is fearr freastal ar riachtanaisaí oideachasúla na bpáistí sa cheantar.

Tá an Roinn Oideachais ag rá ag an bpointe seo nach bhfuil siadsan in ann an t-aitheantas cuí mar Ghaelscoil a thabhairt don scoil seo — Scoil Mhic Amhlaigh.

Glacaim leis na pointí atá déanta ag an Teachta Molloy. Ós rud é go bhfuil an ceantar seo taobh istigh den Ghaeltacht, tá an-fhorbairt déanta ansin thar na blianta. Ach ag an am chéanna cé go bhfuil cuid de taobh istigh de theorainn na Gaeltachta tá na páistí ansin imeallach ó thaobh na Gaeilge de.

Fáiltím i gcónaí roimh Ghaelscoileanna i gceantar ar bith sa tír agus tugaim an-bhuíochas do na daoine go léir atá taobh thiar de seo. Tá a lántacáiochta faighte acu, mar adúirt an Teachta, ó Easpag na Gaillimhe chomh maith.

Cé go bhfuil coinníoll ag an Roinn Oideachais i láthair na huaire maidir le scoileanna taobh istigh den Ghaeltacht, glacaim leis an pointe ag an Teachta Molloy nach bhfuil an ceantar go léir taobh istigh den Ghaeltacht.

Tá curaimí na Gaeilge agus na Gaeltachta ormsa agus tá mé sásta dul i dteangbháil chomh uath agus is féidir leis an Aire Oideachais chun an scéal seo a réiteach.

The Dáil adjourned at 8.55 p.m. until 10.30 a.m. on Wednesday, 13 October 1993.

Top
Share