Dáil Éireann debate -
Wednesday, 14 Feb 1996

Vol. 461 No. 5

Written Answers. - Use of Irish Language.

Dan Wallace

Question:

28 Mr. D. Wallace asked the Minister for Arts, Culture and the Gaeltacht the level of use of the Irish language in everyday conversations; and the main steps, if any, he is taking to significantly increase this level of involvement. [3023/96]

Minister for Arts, Culture and the Gaeltacht (Mr. M. Higgins)

Tá staitisticí maidir le húsáid na Gaeilge le fáil i dtuarascáil de chuid Institiúid Teangeolaíochta na h-Éireann dar teideal "Suirbhé Náisiúnta ar Theangacha 1993: Réamhthuarascáil (ITÉ 1993)". Mar shampla deireann: — breis is an triú cuid de dhaoine fásta gur cainteoirí Gaeilge iad — thart ar 10 faoin gcéad de dhaoine fásta gur úsáid siad Gaeilge sa tseachtain roimhe sin — thart ar 40 faoin gcéad de dhaoine fásta go mbreathnaíonn siad ar chláracha i nGaeilge ar an teilifís — thart ar 31 faoin gcéad de dhaoine fásta go n-éistíonn siad le Raidió na Gaeltachta nó cláracha Gaeilge ar an raidió; agus — thart ar 16 faoin gcéad de dhaoine fásta go léann siad ailt i nGaeilge sna nuachtáin laethúla.

Beidh ceist maidir le minicíocht úsáidte na Gaeilge sa Daonáireamh i mbliana a thabharfaidh eolas breise faoin scéal.

Aithnítear i gClár an Rialtais chun Athnuachana gur gá, má táthar chun úsáid na Gaeilge a leathnú, go mbraithfeadh an pobal go gcuirfí fáilte roimh aon saoránach a bheidh ag iarraidh gnó a dhéanamh leis an Státchóras trí mheán na Gaeilge. Tá feachtas ar siúl chun feabhas a chur ar an bhfáil atá ar sheirbhísí Stáit trí Ghaeilge sa Státchóras.

Is é Bord na Gaeilge an Bord Stáit a bunaíodh chun an Ghaeilge, agus go háirithe a húsáid mar theanga bheo agus mar ghnáthmheán cumarsáide, a chur chun cinn. Bíonn iarrachtaí leanúnacha ar siúl ag an mBord chun na críche sin. I measc na n-iarrachtaí sin tá an Bord i mbun: — monatóireachta ar chur i bhfeidhm threoirlínte an Rialtais i leith an dátheangachais — teagmhálacha leis an Earnáil Ghnó chun úsáid na Gaeilge a chur chun cinn san earnáil sin — úsáid na Gaeilge a chothú sna healaíona agus i bhforbairt phobail — mar shampla, Amharclann de hÍde agus Coillte Mach, an Baile Dátheangach; agus — tacaíochta do thograí chun an Ghaeilge a chur chun cinn — ar nós Comórtas Glór na nGael, féilte agus ócáidí — chomh maith leis sin rinne an Bord feachtas fograíochta meán cumarsáide a choimisiúnú dírithe ar úsáid na Gaeilge a mhéadú i bhfómhar na bliana seo caite — feachtas a mheastar go raibh toradh fónta air.

Is comhartha eile í de na hiarrachtaí atá ar bun ag an Rialtas chun úsáid na Gaeilge a leathnú ná bunú Theilifís na Gaeilge. Is fianaise í bunú na seirbhíse nua sin go n-aithníonn an Rialtas go bhfuil sé de cheart ag daoine, a roghnaíonn an Ghaeilge mar ghnáth-theanga laethúil, teacht a bheith acu, sa teanga sin, ar an earnáil chraoltóireachta theilifíse.