Dáil Éireann Debate, Tuesday - 23 January 2018
68. D'fhiafraigh Deputy Éamon Ó Cuív den Aire Cultúir, Oidhreachta agus Gaeltachta céard iad na beartais speisialta atá beartaithe ag a Roinn mar chuid de Bhliain na Gaeilge; agus an ndéanfaidh sí ráiteas ina thaobh. [3130/18]
View answerD'fhógair an Taoiseach Bliain na Gaeilge i dTithe an Oireachtais díreach roimh an Nollaig. Tá ceist an-simplí agam. Céard iad na beartais atá i gceist le cur i bhfeidhm ó thaobh an Rialtais de as seo go ceann bliana mar chéiliúradh agus mar chomóradh ar Bhliain na Gaeilge?
Is ar 13 Nollaig 2017 a d’fhógair mise agus an Taoiseach go raibh Bliain na Gaeilge 2018 faofa ag an Rialtas. Ag tógáil ar rath "an teanga bheo" a bhí mar shraith faoi chlár comórtha Éire 2016 agus i bhfianaise go mbeidh Conradh na Gaeilge ag ceiliúradh 125 bliain d’athbheochan na Gaeilge in 2018, feictear gur togra tráthúil í Bliain na Gaeilge 2018 chun ceiliúradh a dhéanamh ar an teanga, go náisiúnta agus go hidirnáisiúnta. Chun tacú le gníomhaíochtaí na bliana, cheadaigh Foras na Gaeilge pacáiste airgeadais de €450,000 roimh dheireadh na bliana agus tá meitheal oibre comhdhéanta d'ionadaíocht ó mo Roinn, Foras na Gaeilge, Údarás na Gaeltachta, RTÉ, TG4 agus Conradh na Gaeilge bunaithe ar mhaithe leis an togra a stiúradh. Anuas air sin, tá breis agus 50 grúpa ag comhordú féilire d'imeachtaí cruthaitheacha, ealaíne agus pobail atá á n-eagrú ar fud an domhain in 2018, le roinnt tionscadal tábhachtacha a leanfaidh ar aghaidh tar éis 2018.
Tá i gceist go mbeidh cur chuige tras-Rialtais i gceist agus an bhliain á ceiliúradh. Tá clár imeachtaí Eanáir go Meitheamh foilsithe cheana féin agus is féidir imeachtaí breise a chlárú i gcónaí ar gaeilge2018.ie. Ar mhaithe le rannpháirtíocht tras-Rialtais a éascú agus a chur chun cinn, beidh mé ag scríobh gan mhoill chuig mo chomhghleacaithe sa Rialtas ag iarraidh orthu a gcuid Ranna agus na comhlachtaí poiblí faoina gcúram a spreagadh le bheith páirteach sa cheiliúradh agus le himeachtaí a eagrú a thacaíonn leis an gcoincheap. Beidh mé ag déanamh an rud céanna, dár ndóigh, taobh istigh de mo Roinn fhéin.
Teastaíonn uaim go mbeidh na himeachtaí seo ag díríú isteach ar bheocht na teanga a cheiliúradh; úsáid, íomhá dearfach, infheictheacht agus gnáthú na Gaeilge sa phobal a mhéadú; an obair leanúnach a spreagadh agus aitheantas a thabhairt do chur chun cinn na Gaeilge; agus an Ghaeilge a chosaint mar theanga labhartha na Gaeltachta.
Táim cinnte go ndéanfaidh an fócas speisialta ar an Ghaeilge dearcadh dearfach i leith na teanga a spreagadh i measc an phobail i gcoitinne, rud a thacóidh le cuspóirí na Straitéise 20 Bliain don Ghaeilge 2010-2030 a bhaint amach. Ba mhaith liom an deis a thapú anseo inniu cuireadh a thabhairt do mo chomhghleacaithe anseo sa Dáil a bheith páirteach freisin agus Gaeilge a labhairt agus muid i mbun ár gcuid oibre.
Níl lá ar bith nach labhraím Gaeilge so beidh an tAire Stáit sásta leis sin. Dúirt an tAire Stáit go bhfuil €450,000 ag Foras na Gaeilge. An t-allúntas breise é sin nó céard as a dtáinig an €450,000 sin? Céard air a chaithfear an t-airgead sin? Táim ag iarraidh a fháil amach céard as a dtáinig an t-airgead agus an t-allúntas breise é. An bhfuil sé ag teacht as an méid airgid a tugadh do Roinn an Aire Stáit? An bhfuil comhmhaoiniú ón Tuaisceart i gceist sa €450,000? Sa ghnáthbhealach bíonn €3 ón Rialtas anseo agus €1 ón Rialtas ó Thuaidh nó ón bhFeidhmeannas. Tá cúpla ceist bheag anseo. B'fheidir go bhféadfadh an tAire Stáit iad a fhreagairt.
Is é €450,000 an méid airgid atá ar fáil. Sin an t-airgead agus sin an clár a bhí ar intinn Chonradh na Gaeilge-----
Céard as a dtáinig sé?
-----nuair a tháinig an smaoineamh chuige. Gabhaim m'aitheantas chuig Conradh na Gaeilge fá choinne an smaoinimh. Ní smaoineamh é seo a tháinig ón Rialtas amháin. Is smaoineamh thar barr é a tháinig ó Chonradh na Gaeilge. Bhí oifigigh i gConradh na Gaeilge ag iarraidh an airgid agus sholáthair an tOireachtas €450,000. Dá mbeadh smaointe ag daoine taobh amuigh den cheantar, bheadh airgead sa Roinn. Dá mbeadh smaointe i nGaillimh ná sna ceantair éagsúla, bheadh mise sásta iad a fheiceáil. Chomh maith leis sin, thar an Nollaig bhí mise ag casadh le daoine ó mo cheantar féin, daoine ón Tuaisceart agus daoine ag teacht abhaile ó Londain, Bostún agus Nua-Eabhrac. Bhí siad ag iarraidh plean difriúil agus togra ar son na teanga fosta. Is í mo theachtaireacht inniu ná go bhfuil cuid mhór oibre ar son na teanga indéanta taobh amuigh de rudaí a bhaineann le cúrsaí airgid. Mar shampla, bhí daoine i gCiarraí i dteagmháil liom ag iarraidh chiorcal comhrá agus ní bheidh aon airgead de dhíth leis sin.
Bíonn frustrachas iomlán orm nuair a chuirim ceisteanna ar an Aire Stáit mar ní fhreagraíonn sé aon cheist a chuirtear air. Labhraíonn sé i gcónaí faoi rudaí eile ar fad. Glacaim leis nach bhfuil a fhios aige céard as a dtáinig an t-airgead agus glacaim leis nach bhfuil a fhios aige céard air a chaithfear an t-airgead. Dúirt sé sa dara chuid den fhreagra go bhfuil sé chun ceist a chur ar na Ranna Stáit ar fad maidir le gníomhaíochtaí a bheidh ar bun acu siúd agus ag na háisíneachtaí faoina gcúram i gcaitheamh na bliana. Táimid ag deireadh mhí Eanáir anois. Cén uair a bheidh an tAire Stáit ag súil go bhfaighfidh sé freagra ar ais ó na Ranna Stáit agus a gcuid áisíneachtaí faoi na gníomhaíochtaí a bheidh ar bun acu i gcaitheamh na bliana seo? Feictear dom, ar an luas a bhogann rudaí i gcúrsaí Rialtais, go mbeidh leath den bhliain caite sula mbeidh a fhios againn céard iad cláir na Ranna seo ar fad agus a gcuid áisíneachtaí.
Ar dtús, tháinig an t-airgead ó Fhoras na Gaeilge, mar atá a fhios ag an Teachta.
Cá bhfuair Foras na Gaeilge an t-airgead? Sin an cheist a chuir mé.
Is é sin an áit ónar tháinig an t-airgead. Chomh maith leis sin, maidir leis an cheist a chuir mé ar mo chomhghleacaithe, roimh an Nollaig chuir mé teachtaireacht agus cuireadh chuig an Teachta Ó Cuív fá choinne cruinniú sa Teach seo. Sheol mé cuireadh chuig gach comhghleacaí de mo chuid, gach Seanadóir agus gach Teachta Dála fá choinne an cruinniú roimh an Nollaig faoi Bhliain na Gaeilge. Ní raibh mórán daoine ag an chruinniú agus gabhaim m'aitheantas chuig na daoine a bhí. Ag an chruinniú, bhí mé ag rá nach bhfuil an Rialtas freagrach as Bliain na Gaeilge. Tá an Rialtas lárnach i mBliain na Gaeilge agus beidh mise ag bogadh ar aghaidh leis agus ag tabhairt cuidithe dá clár, ach tá na dreamanna uilig - Glór na nGael, Foras na Gaeilge, Conradh na Gaeilge, Údarás na Gaeltachta - agus muintir na hÉireann freagrach as Bliain na Gaeilge. Ní chiallaíonn muintir na hÉireann na daoine a bhfuil cónaí orthu sna Fiche-Sé Chontae amháin, ach na daoine ina gcónaí sa Tuaisceart agus go hidirnáisiúnta fosta. Táim ag súil go mór go mbeidh cuid mhór oibre ag dul ar aghaidh ar son Bhliain na Gaeilge. Dá mbeadh aon chuidiú de dhíth trasna na bpáirtithe bheadh mé sásta é a thabhairt.
