Earnáil na Meán

Dáil Éireann Debate, Tuesday - 5 December 2023

Tuesday, 5 December 2023

Questions (51)

Aengus Ó Snodaigh

Question:

51. D'fhiafraigh Deputy Aengus Ó Snodaigh den Aire Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán an ábhar buartha é go bhfuil deireadh ré tagtha an mhí seo ar cheann eile den bheagán irisí clóite as Gaeilge agus gur de thoradh ar "síorlaghdú ar an tacaíocht stáit don iris" ba chúis leis de réir a riarthóra; cén gníomh a ghlacfaidh sí chun tabhairt faoin ngéarchéim seo in irisí Gaeilge; an bhfuil sé i gceist aici gníomhú de réir na moltaí atá i dtuarascáil Chomhchoiste na Gaeilge, na Gaeltachta agus Phobal Labhartha na Gaeilge a seoladh ag Oireachtas na Samhna faoi Earnáil Scríbhneoireachta, Foilsitheoireachta agus Léitheoireachta na Gaeilge [53618/23]

Oral answers (6 contributions)

Deputy Aengus Ó Snodaigh

An ábhar buartha é go bhfuil deireadh ré tagtha le hiris clóite Ghaeilge amháin eile de thoradh síorlaghduithe ar an tacaíocht Stáit don iris sin, Feasta? Is é sin an fáth ar thug eagarthóir agus lucht bainistíochta Feasta.

Minister of State at the Department of Tourism, Culture, Arts, Gaeltacht, Sport and Media (Deputy Patrick O'Donovan)

Gabhaim buíochas leis an Teachta Ó Snodaigh. Cuireann Foras na Gaeilge maoiniú ar fáil d'fhoilseacháin agus d'irisí Gaeilge, idir clóite agus ar líne, i gcomhréir lena fheidhm reachtúil chun úsáid na Gaeilge a éascú agus a spreagadh ar bhonn uile-oileáin. Tuigtear dom go ndearna bord an fhorais an cheist seo a mheas roinnt uaireanta le deich mbliana anuas agus gur tógadh sainchinntí ina leith bunaithe ar a straitéis pobal léitheoireachta Gaeilge inmharthana a chothú agus an luach is fearr ar airgead a chinntiú trí ábhar léitheoireachta a chur ar fáil saor in aisce ar líne.

Chuige sin, tá trí scéim ar leith á reáchtáil ag Foras na Gaeilge faoi láthair le tacaíocht a chur ar fáil do na meáin scríofa i nGaeilge. Cuirfear suas le €2.5 milliún ar fáil thar thréimhse chúig bliana faoi na conarthaí foilseacháin seo a leanas mar thoradh ar chóras tairisceana poiblí: an nuachtán ar líne, Tuairisc.ie; an iris Ghaeilge, Comhar; agus an iris stílmhaireachtála, Nós.ie. Maidir le maoiniú a chur ar fáil d’irisí ar leith, is ceist fheidhmiúcháin í sin d'Fhoras na Gaeilge. Tuigtear dom gur tháinig deireadh thart ar naoi mbliana ó shin leis an maoiniú a bhíodh á chur ar fáil don iris áirithe atá faoi chaibidil ag an Teachta sa chás áirithe seo.

Maidir le cúrsaí foilsitheoireachta, gabhaim buíochas leis an Teachta agus leis an gcomhchoiste as an tuarascáil chuimsitheach ar earnáil scríbhneoireachta, foilsitheoireachta agus léitheoireachta na Gaeilge a chur i dtoll a chéile. Cuireann mo Roinn maoiniú imfhálaithe de €1.061 milliún in aghaidh na bliana ar fáil do chlár na leabhar Gaeilge faoina bhfeidhmítear roinnt scéimeanna agus tionscadail tacaíochta. Críochnóidh mé an freagra go luath.

Deputy Aengus Ó Snodaigh

Gabhaim buíochas leis an Aire Stáit. Tá an ceart aige maidir leis an maoiniú do Feasta. Is ceann de na cinntí a glacadh nuair a rinneadh laghdú blianta ó shin ar an maoiniú a thug Foras na Gaeilge d'irisí agus do nuachtáin dhifriúla é sin. Thar na blianta, tá a lán irisí agus nuachtáin imithe ar shlí na fírinne i mbealach amháin nó i mbealach eile. Táim ag caint faoi Lá, Foinse, Gaelscéal, Anois, Ar Aghaidh Linn, An tUltach, Deirdre agus a lán eile nach iad. Bhí roinnt acu dírithe ar dhreamanna áirithe ach anois níl ach dhá iris foilsithe i nGaeilge. Is ceann amháin acu Comhar, a luaigh an tAire Stáit. Tá sé sin ag fáil laghduithe ar an méid a bhíodh sé ag fáil ó Fhoras na Gaeilge. Ní fhaigheann an ceann eile, An Timire, aon mhaoiniú.

Go bhfios dom, níor lorg sé maoiniú. Tá géarchéim ann ó thaobh foilsitheoireacht na Gaeilge de. An bhfuil an tAire Stáit sásta níos mó a dhéanamh chun a chinntiú go mbeadh tacaíocht ann d'fhoilsitheoirí agus d'irisí amach anseo?

Deputy Patrick O'Donovan

Aithnítear go bhfuil dúshláin roimh fhoilsitheoirí na Gaeilge faoi láthair. Cuireadh €300,000 breise ar fáil do chlár na leabhar Gaeilge mar chuid de bhuiséad 2023 dá bharr. D'fhógair mé €300,000 breise d'Fhoras na Gaeilge ag tús na bliana seo chomh maith chun tacú leis an earnáil foilsitheoireachta. Leanfaidh mo Roinn agus Foras na Gaeilge ag breathnú ar roghanna agus deiseanna chun tacú tuilleadh le foilsitheoirí na Gaeilge san am atá amach romhainn mar atá déanta go dtí seo.

Deputy Aengus Ó Snodaigh

Dá mbeadh The Irish Times, Irish Independent agus Irish Examiner ag imeacht ón saol ag an am céanna, bheadh géarchéim i measc léitheoirí an Bhéarla. B'fhéidir go mbeadh siad ag brath ar The Sun, The Star nó rud éigin dá leithéid. Tá géarchéim ann nuair a imíonn na hirisí agus na nuachtáin ar fad a bhí ann do lucht na Gaeilge seachas iris amháin atá ag streachailt ar aghaidh. Bhuel, tá dhá iris ann ach tá ceann amháin dírithe ar chúrsaí eaglasta. Tá ceist dháiríre anseo ní hamháin ó thaobh na foilsitheoireachta. Luaigh an tAire Stáit an tuairisc a d'fhoilsigh muid. Tá súil againn go mbeidh duine éigin ón Roinn in ann teacht os ár gcomhair chun déileáil leis seo mar ní ceist Ghaeilge amháin é sin; tá na healaíona i gceist chomh maith mar tá scríbhneoireacht na Gaeilge chomh hársa sin gur seoid agus cuid dár n-oidhreacht í. Muna bhfuil irisí nó nuachtáin ann do scríbhneoirí, bheadh sé sin níos deacra. Arís, aithním an €300,000 a luaigh an tAire Stáit ach tá i bhfad Éireann níos mó ag teastáil chun déileáil le ceist na foilsitheoireachta reatha, is é sin, na hirisí agus nuachtáin a bhí i gceist agam sa cheist.

Deputy Patrick O'Donovan

Gabhaim buíochas arís leis an Teachta Ó Snodaigh as an méid atá ráite aige maidir le buiséad 2024. Tuigim agus tuigeann an Teach go léir gur obair neamhspleách í an obair atá déanta agus atá le déanamh ag Foras na Gaeilge. Oibríonn sé ar bhonn uile-oileán. Tuigtear cé chomh deacair is atá sé de bharr eachtraí sa Tuaisceart. Tá muidne i Roinn na Gaeltachta ag déanamh ár ndíchill agus ag obair le Foras na Gaeilge. Tá an-mhéid déanta ag an bhforas go dtí seo ar scéimeanna difriúla, scéimeanna nuachtán, scéimeanna Idirlín agus scéimeanna leabhar san áireamh. I mo thuairimse, tá sé ag déanamh an-dul chun cinn maidir leis an ábhar sin ach tuigim an cheist a cuireadh os mo chomhair. B'fhéidir go mbeidh seans ag an Teachta an méid sin a phlé le Foras na Gaeilge agus é ag déanamh a chuid oibre neamhspleách ón Rialtas.