Vol. 365 No. 1
d'Aire na Gaeltachta an bhfuil aon staidéar déanta aige ar na scéimeanna atá réitithe ag CEE le freastal ar riachtanais daoine atá ina gcónaí ar oileáin; agus an inseoidh sé an bhfuil sé i gceist aige macasamhail na scéimeanna sin a mholadh d'Oileán Chléire.
18. D'fhiafraigh
d'Aire na Gaeltachta an bhfuil sé ar eolas aige go bhfuil gá le plean cuimsitheach a chur ar fáil le gach gné de shaol eacnamaíochta na Gaeltachta a fhorbairt go hiomlán; go bhfuil deontaisí fiala le fáil ó CEE má chuirtear chuige agus an inseoidh sé má tá aon rud leagtha amach aige le tús a chur le clár oibre a bheadh riachtanach le buntáiste iomlán a bhaint as na deontaisí sin.
47. D'fhiafraigh
d'Aire na Gaeltachta an bhfuil sé ar eolas aige go bhfuil muintir na n-oileán sa Ghréig agus in Albain ag fáil cabhairdheontaisí ó CEE le gach gné de shaol eacnamaíochta na n-oileán a fhorbairt agus an inseoidh sé cén fáth nach bhfuil an chabhair chéanna dhá hiarraidh do mhuintir na n-oileán Gaeltachta.
Tógfaidh mé Ceisteanna Uimh. 10, 18 agus 47 le chéile. Tuigim go bhfuil plean d'fhorbairt na Gaeltachta á ullmhú ag Údarás na Gaeltachta ar iarratas uaimse.
Faightear cibé cabhair is féidir ar mhaithe leis an nGaeltacht ón gComhphobal i leith tograí cáilithe de chuid mo Roinne-se agus an Údaráis. Ní chiallaíonn an chabhair do na hoileáin a luaitear go bhfuil beartas ar leith ag an gComhphobal i leith oileán iontu féin. Is amhlaidh a bhaineann an clár faoina n-íoctar cúnamh le hoileáin na Gréige le tírmór na tíre sin freisin agus le tíortha eile ar an Muir Mheán. Tá cúnamh, ar dhul na cabhrach d'Inse Ghall, á fháil sa tír seo cheana féin, faoi Chlár Forbartha an Iarthair (Pacáiste an Iarthair).
An aontódh an tAire go ndearnadh leasú ar rialacha an Chiste Réigiúnaigh sa chaoi go bhféadfaí buntáistí faoi leith a fháil do cheantair faoi leith ar fud cheantar an EEC nuair a socraíodh é sin ar an 18 Eanáir 1984, agus tharla dá bhrí sin go raibh na Gréagaigh in ann scéimeanna faoi leith a chur isteach le buntáistí a fháil? Tharla an rud céanna in Albain gur leag siad amach scéimeanna agus tá breis is seacht milliún faighte ag Oileáin na hAlban de bharr na scéimeanna speisialta seo a chuir siad isteach le cúnamh a fháil. Agus an nglacfadh an tAire leis go bhfuil gá anois go ndéanfadh sinne réiteach den chineál céanna le buntáiste faoi leith a fháil don Ghaeltacht agus do na hoileáin Ghaeltachta go mór-mhór?
Mar a dúirt mé maidir le hInse Gall agus ceist oileán na hAlban, tá an rud céanna fíor faoin tír seo maidir le Pacáiste an Iarthair, an rud ceannann céanna agus tá sé sin á dhéanamh againn anseo. Mar a dúirt mé cheana chomh maith, níl aon chóras faoi leith do na hoileáin á reachtáil faoin gCiste Réigiúnach ag an gComhphobal. Maidir leis an Muir Mheáin, sin ceist eile ar fad. Tá scéim ansin, scéim ar leith a socraíodh sa Bhruiséil i leith na Mara Meáin: tugtar IMPs orthu — Integrated Mediterranean Programme — le haghaidh forbairt an cheantair sin agus sin rud ar leith. Anois, faigheann na Gréagaigh é, ní hamháin do na hoileáin, agus tá i bhfad níos mó oileán ansin ná mar atá againne agus is cuid den mhórthír atá i gceist sna hoileáin seo agus faigheann an tír ar fad é, ní na hoileáin amháin. Ach sin rud ar leith maidir leis an Mhuir Mheáin. Faigheann na hIodálaigh chomh maith é agus anois gheobhaidh na Spáinnigh agus na Poirtingéalaigh é. Ach sin Integrated Mediterranean Programmes, sin rud faoi leith. Agus maidir le hInse Gall, tá sé sin á reachtáil againn faoi Scéim Forbartha an larthair nó faoi Phacáisté an Iarthair faoi láthair.
An nglacfadh an tAire leis nach bhfuil aon chomórtas nó aon chomparáaid idir an tacaíocht airgid atá á fáil againne do na Gaeltachtaí agus do no hoileáin nuair a fhéachann tú ar an fhigiúr atá á chaitheamh sa Ghréig agus in Albain, agus an aontódh sé go bhfuil sé in am againne féachaint chuige go gcuirfí scéim ar leith insteach le airgead a fháil agus go mbeadh an t-airgead sin le fháil dá ndéanfaimís ár gcuid oibre i gceart? Agus, mar cheist dheiridh air sin, an nglacfadh sé leis go bhfuil plean leagtha amach ag muintir na n-oileán a leagann amach bealaí a mbeadh an chabhair sin le fáil ag na hoileáin anseo, agus an nglacfadh an tAire agus an Rialtas leis dá gcuirfí an scéim sin ar aghaidh go mbeadh buntáisti faoi leith le fáil againn ón EEC dá bharr?
Tagann an tír seo in iomlán, na Sé Chontae Fichead, faoi scáth an Chiste Réigiúnaigh ó thaobh forbairt de agus sin é an chaoi a raibh sé ó thús, gur leagadh síos go mbeadh an tír ar fad ag fáil airgid ón chiste sin agus go mbeadh sé cláraithe, mar is é an moladh atá ag an Rialtas nach gcuirfí isteach ar an leagan amach sin, mar dá gcuirfí isteach air agus dá n-athrófaí é agus dá mbrisfí an contae síos i gceantair eile bheadh áiteacha eile a chaithfeadh dul dá uireasa agus ceaptar nach mbeadh sé sin ceart, agus chomh maith leis sin tá an chontúirt ann nach bhfaighimís an oiread céanna airgid ón Chiste Réigiúnch agus a fhaighimid faoi láthair don tír — tá mé ag caint faoin airgead ar fad ina iomlán.
Anois, agus an méid sin ráite agam, nuair a thagann tograí ar aghaidh gur féidir tacaíocht a thabhairt dóibh, maidir leis na hoileáin, tugtar tacaíocht dóibh, agus tá a lán samplaí. In this Mór, go deimhin, i Rinn Rua, Contae Mhaigh Eo, in Ailt an Chorráin agus in áiteanna eile ar fud na tíre sa Ghaeltacht agus sna hoileáin Ghaeltachta tá tograí a fuair airgead ón Chiste Réigiúnach tríd an Chiste Náisiúnta. Ach is é an chomhairle a cuireadh orainne go mbeadh an chontúirt ann dá n-athrófaí an scéim agus dá mbrisfí an tír seo suas i réigiúin faoi leith, nach bhfaighimís an oiread céanna airgid ón Chiste Réigiúnach. Ba mhaith liom a rá chomh maith go bhfuilimid sa tír seo ag fáil i bhfad níos mó as an Chiste Réigiúnach ná mar a bheadh tuillte againn, cuir i gcás, ar bhonn daonra nó ar bhonn méid an cheantair, cuir i gcás, mar thír. Dá n-athrófaí an scéim atá ann faoi láthair cuirfí isteach air sin. Sin é an moladh atá faighte againn agus sin é an chomhairle atá curtha orainn ag daoine go bhfuil fios a gceirde acu.
An aontódh an tAire go bhfuil cás faoi leith ag na hoileáin agus ag cuid mhór de na ceantair Ghaeltachta agus go bhfuil go leor airgid i gceist le feabhas a chur ar chéanna, le aerstráicí a chur ar fáil agus leis na buntáistí eile a theastaíonn ó mhuintir na n-oileán a chur ar fáil dóibh? Agus an n-aontódh sé má leanaimid mar atáimid leis an chaoi a bhfuil an Ciste Réigiúnach á chaitheamh, nach mbeidh an t-airgead sin atá ansin le fáil ag na hoileáin agus ag na ceantair atá i gceist agam? An n-aontódh sé go bhféadfadh an Rialtas, ó tharla na rialacha leasaithe anois, scéimeanna a leagan amach do na hoileáin agus do na ceantair Ghaeltachta le lán-bhuntáiste a bhaint as na scéimeanna sin atá le fáil san Eoraip agus i gcaoi go gcaithfear cuid den Chiste Réigiúnach leis na feabhsúcháín seo atá curtha síos agam a chur ar fáil do mhuintir na Gaeltachta agus do muintir na n-oileán?
Tá cás an-láidir le deánamh i bhforbairt na n-oileán ach á dul amú ar aon duine a deir go bhfuil ciste speisialta sa Chomhphobal le haghaidh forbairt den tsaghas seo. Níl agus tá an tuairim sin ag dul thart agus, go deimhin, chuala mé an Teachta nó chonaic mé ráiteas a thug sé ansin le déanaí agus thug sé le tuiscint go raibh ciste faoi leith ansin ach é a iarraidh. Níl sé sin fíor. Tá an ciste atá ann mar chuid den chiste iomlán a thagann chun na tíre seo le haghaidh forbairt na tíre iomlán agus is ceist pholasaí í don Rialtas é sin a athrú ach deirimse mar cheist pholasaí sé an chomhairle atá ann agus an chomhairle atá á cur orainne nach ceart dúinn cur isteach ar an gcóras atá ann faoi láthair mar tá an chontúirt ann go gcaillfí airgead dá ndéanfaí athrú anois. Má tá an Teachta agus a Pháirtí ag moladh athrú polasaí i leith an rud seo, sin ceist dóibh féin mar Pháirtí ach táimse ag rá chomh fada agus a bhaineann linne agus leis an Rialtas go bhfuilimid ag glacadh an chomhairle toisc go ndeirtear linn go bhfuil an chontúirt ann go gcaillfí airgead ón gCiste Réigiúnach dá n-athrófaí an córas.
Más feidir leis na Gréagaigh agus le muintir na hAlban a gcás faoi leith a dhéanamh le haghaidh ceantar faoi leith cad chuige nach dtig linn, nach dtig leis an Rialtas cás faoi leith a dheánamh maidir le caiteachas an Chiste Réigiúnaigh sna ceantair atá i gceist agamsa ar na h-oileaín agus sna ceantair Ghaeltachta. Céard atá ag an Aire in aghaidh leagan amach den chineál sin ná ag an Rialtas? Níl aon cheist go gcaillfí airgead ar an gcaoi sin.
Ní haon mhaith a bheith ag cur muide i gcomparáid le muintir na Gréige. Réitíodh cás speisialta is cosúil ar son muintir na Meán-Mhara san mBruiséal agus sin é an fáth go bhfuil airgead ag teacht ón Integrated Mediterranean Programmes atá ar bun ansin. Níl sé sin ar fáil ag ceantar ar bith eile an Chomhphobail agus ní haon mhaith bheith ag cur an dá rud i gcomparáid. Is rudaí difriúla iad. Agus maidir le muintir na hAlban mar adúirt mé cheana, tá sé sin ar siúl againn ó Phacáiste an Iarthair, agus mar a deirim níl aon rud pearsanta agamsa i gcoinne an ruda atá á rá ag an dTeachta ach is í an chomhairle atá a cur orainn ná go bhfuil contúirt ag baint leis agus dá ndéanfaimís athrú sa chóras agus dá gcaillfimís airgead dá bharr bheadh an Teachta, tá mé cinnte, ag tabhairt amach fúinn. Ní féidir leat ach comhairle a ghlacadh.
