Léim ar aghaidh chuig an bpríomhábhar
Gnáthamharc

Dáil Éireann díospóireacht -
Wednesday, 16 Feb 1994

Vol. 438 No. 8

Adjournment Debate. - Soláthar Uisce i gContae na Gaillimhe.

Mar is eol don Aire tá an ceantar siar ó Ghaillimh go dtí an Cheathrú Rua ar cheann de na ceantair is mó fás agus forbairt le fiche bliain. Faoi láthair tá dhá scéim réigiúnach ag freastal ar an gceantar seo. Idir an Spidéal agus Ros a'Mhíl is grúp-scéim uisce atá ann a cuireadh ar bun sna seachtóidí. Cuireadh é seo ar bun le haghaidh daonra a bhí i bhfad níos lú ná an daonra atá ann i láthair na huaire agus níl an foinse uisce in ann soláthar ceart uisce a chur ar fáil don cheantar sin anois. Bíonn fadhbanna móra leis an mbrú uisce sa cheantar agus freisin bíonn gearáin ó uair go chéile faoi chaighdeán an uisce féin. Glacaim leis go bhfuil an t-uisce ar chaighdeán sásúil ach bíonn cor gearáin faoi dhath an uisce agus mar sin de.

An moladh atá ann anois ná go gceanglófaí scéim réigiúnach an Spidéil le ceann na Ceathrú Rua. Réiteodh sé seo dhá fhadhb. Ó tharla go bhfuil fuílleach uisce ar fáil ón scéim réigiúnach sa Spidéal chinnteodh sé soláthar ceart uisce don cheantar siar on Spidéal go Ros a' Mhíl. Freisin chinnteodh sé soláthar uisce níos fearr don chalaphort i Ros a' Mhíl, áit a bhfuil ganntanas uisce ag cur bac ar fhorbairt. Freisin chinnteodh sé soláthar ceart uisce don Cheathrú Rua agus don Spidéal sa chás gur éirigh fadhb i gceachtar den dá cheantar. Mar is eol don Aire tá méadú mór daonra sa phobal seo. Mar shampla, sa 20 bliain idir 1971 agus 1991 tháinig méadú ar an daonra sa cheantar seo de 30 faoin gcéad.

In ainneoin na cainte ar fad atá ar bun maidir le bánú na tuaithe, bánú na Gaeltachta agus bánú Chonamara agus an Iarthair is iontach go bhfuil forbairt agus fás daonra den chineál sin ann. Tá sé ar cheann de na rátaí fáis is mó sa tír. Mar shampla, sa cheantar a bhfuil Comharchumann Shailearna ag freastal air — sé sin ceantar an ghrúp-scéim — tháinig méadú ar an daonra idir 1971, an t-am a cuireadh isteach an scéim uisce, agus 1991, ó 2,402 to dtí 3,139 duine. Freisin de bharr na hoibre atá ar bun ag Údarás na Gaeltachta tá go leor monarchana sa cheantar seo agus tá gá acu siúd le soláthar leanúnach uisce.

Bhéinn buíoch mar sin den Aire dá bhféadfadh sé tosaíocht a thabhairt don iarratas seo agus féachaint leis an bpíopa uisce seo a chur ar fáil. Mura ndéantar é seo ní bheidh aon rogha ag Comharchumann Shailearna atá i mbun an ghrúp-scéim sa cheantar ach iarratas a dhéanamh le haghaidh grúp-scéim méadaithe i gceantar Indreabháin. Ó tharla go mbeadh méadú agus feabhsú ar an bhfoinse uisce i gceist, bheadh an réiteach seo ar an bhfadhb i bhfad níos costasaí ná an moladh atá ann go gcuirfí an píopa nua siar ón Spidéal agus go gceanglófaí le chéile córas an Spidéil agus na grúp-scéimeanna atá ar bun ag Comharchumann Shailearna agus córas na Ceathrú Rua.

Mar sin, ba mhaith liom iarradh ar an Aire breathnú go fabharach ar an moladh go gcuirfí píopa 10 n-orlach ar fáil.

Ba mhaith liom ar dtús an méid atá beartaithe ag Scéim Sholáthair Uisce an Spidéal-Ros a' Mhíl a shoiléiriú. Tá i gceist príomhpíopa a legeadh ón Spidéal go Casla, chun soláthar uisce de chaighdeán ard a chur ar fáil do scéimeanna uisce poiblí agus príobháideach sa cheantar, do thionscail agus do na daoine. Cuirfear uisce ar fáil on scéim uisce sa Spidéal.

Mar is eol don Teachta, tá roinnt mhaith dul chun cinn déanta agus á dheánamh i gContae na Gaillimhe maidir le soláthar sheirbhísí uisce agus séarachais. Tá costas de bhreis agus £20 milliún ar an gceann is mó díobh seo, scéim sholáthair uisce réigiúnach an Tuaim. Tá an scéim seo i measc na scéimeanna roghnaithe do chomhmhaoiniú le cabhair ó Chiste Comhtháthú an Aontais Eorpaigh. Críochnaíodh Scéim Séarachta Tuaim le déanaí i gcostas de £9 milliún. Chomh maith, tá dul chun cinn mór déanta i bpleanáil scéime ollmhór chun deileáil le múnlach ó Chathair na Gaillimhe agus an ceantar máguaird. Meastar go mbeidh costas de £35 mhilliún ar an scéim seo, an Scéim um Dhraenáil Chathair na Gaillimhe agus Oranmór. Faoin bPlean Forbartha Náisiúnta, tá i gceist breis agus £605 mhilliún a chaitheamh, i rith an tréimhse 1994-99 ar scéimeanna uisce agus séarachais araon. Don bhliain seo amháin, tá soláthar de £122 mhilliún, an méid is airde riamh á chur ar fáil. Is fianaise shoiléir í seo ar Chúthracht leanúnach an Rialtais soláthar uisce de dhechineál a chur ar fáil chomh maith le fáil réidh le fadhbanna truailliú uisce.

Cé go bhfuil an dul chun cinn seo déanta, tá líon mór scéimeanna uisce agus séarachais fós de dhíth i gContae an Gaillimhe agus tríd na tíre le chéile. Sa gcomhthéacs seo, is eol dom go bhfuil fadhbanna áirithe ag baint leis an scéim uisce atá ann ó thaobh méid agus cinéal an uisce ar fáil, i gceantar an Spidéil/Ros a' Mhíl. Tá cáipéisí chonartha don scéim uisce á scrúdú faoi láthair i mo Roinn i gcomhthéacs an Chláir Fheidhmithe do Sheirbhísí Comhshaoil iar-1993.

Táthar i mbun ullmhúcháin ar an gClár Fheidhmithe seo agus mar a chuir mé i iúl cheana, cuirfear breis agus £605 mhilliún ar fáil do sheirbhísí uisce agus séarachais idir seo agus an bhliain 1999. Ar ndóigh, caithfear díriú ar na háiteanna is mó gá agus réimse mór nithe a thabhairt chun chuimhnimh, maraon leis an gá an caighdeán uisce a fheabhsú mar atá leagtha síos i dTreoracha an Aontais Eorpaigh. Caithfear riachtanais tionscail agus turasóireachta a thabhairt chun chuimhnimh chomh maith. Go dtí go mbeidh deireadh leis an obair seo, ní féidir a rá cad iad na scéimeanna bheidh sa Chlár Fheidhmithe.

Tabharfaidh mé an méid cabhrach agus is féidir liom an scéim sin a chur ar aghaidh go luath.

Barr
Roinn