Léim ar aghaidh chuig an bpríomhábhar
Gnáthamharc

Dáil Éireann díospóireacht -
Thursday, 29 Jan 1998

Vol. 486 No. 2

Adjournment Debate. - Monarcha RMTI nGaoth Dobhair.

Ba mhór an buille ní hamháin do na hoibrithe sa tionscal féin ach do Ghaeltacht iar-thuaisceart Dhún na nGall an ráiteas ó mhonarcha RMT an tseachtain seo caite go raibh suas le 130 oibrí le ligint chun bealaigh. D'fhéadfá comparáid a dhéanamh idir sin i gceantar tuaithe agus an rud a tharla anseo i mBaile Átha Cliath le Packard nó i gceantar an Aire Stáit é féin le Digital i nGaillimh. Sin go díreach chomh holc is atá sé. Chuaigh an tionscal seo i mbun tairgíochta i l991 — sé bliana ó shin — agus faoi láthair tá suas le 250 oibrí fostaithe acu. Ba é seo an mhonarcha ba mhó a thug fostaíocht ar an Eastáit Tionscail i nGaoth Dóbhair agus tá comhnaí ar fhurmhór de na hoibrithe i nGaoth Dobhair féin, sna Rossa agus i gCloch Chonn Fhíola, trí pharóiste sa fíor-Ghaeltacht. Ba é an t-ar-Thaoiseach Cathal Ó hEochaidh a rinne an oscailt oifigiúil i 1991. Bhí dóchas againn uilig an lá sin go mairfeadh an tionscal agus an fhostaíocht ar feadh na mblianta fada.

Páirteanna ruibeair do thionscal na gcárranna atá á dtairgeadh acu agus ó thárla tionscal na ngluaisteán a bheith chomh láidir bríomhar sin faoi láthair níor shamhail éinne go dtiocfadh ráiteas tubaisteach na seachtaine seo caite. Bhí infheistíocht iomlán de £14 millúin déanta sa chomhlacht agus go dtí seo tuigim go bhfuil deontais beagnach £5 millúin díolta ag Údarás na Gaeltachta leo. Ní thuigeann duine ar bith dár casadh orm cén chúis atá leis na deacrachtaí a deir an bhainistíocht atá acu. Tá éileamh láidir ar an táirge. Tá na hoibrithe oilte, cumasach agus dílis dá gcuid postanna agus don mhonarcha. Ach mar sin féin scaoiltear suas le 130 chun bóthair.

Sé an t-aon leithscéal atá ag an chomhlacht ná go bhfuil iomaíocht ghéar ó thíortha in Oirthear na hEorpa, macasamhail Latvia, An Phólainn, an tSeicoslóvaic agus ó thíortha eile mar sin. Ach nach sílfeadh duine ar bith réasúnta go dtuigfeadh an comhlacht sin agus go n-aithneodh siad na deacrachtaí cúpla bliain ó shin agus iad ag teacht isteach go dtí an ceantar?

Sílim go bhfuil ceisteanna práinneacha le freagairt ag an chomhlacht. Cé mhéid monarcha eile atá druidte acu le cúpla bliain? Tháinig siad amach as Albain cúpla bliain ó shin agus tháinig siad amach as tionscal a bhí acu i mBéal Átha Seanaigh a bhí ag tairgeadh an rud céanna atá á thairgeadh i nGaoth Dobhair i láthair na huaire.

D'fhéadfa a rá go bhfuil sé mar nós acu dul ó áit go háit ag oscailt agus ag druid monarcha nuair a oireann sin dóibh gan aird a thabhairt ar an chruatan a fhágann siad in a ndiaidh. Faoi cheann cúpla mí beidh níos mó ná leath de na hoibrithe ligthe chun bealaigh agus gan fhios acu cá bhfaighidh siad post eile. Daoine óga a bhfurmhór a bhfuil cúramaí teaghlaigh agus freagrachtaí mórgáistí ar go leor acu.

Tá dualgas orainn uilig gach dícheall a dhéanamh fostaíocht agus obair eile a chur ar fáil dóibh. Mura ndéanfar sin agus mura ndéanfar é gan mhoill is eagal liom nach bhfuil i ndán dóibh ach an bád. Chomh maith leis sin tá sé fíor-thábhachtach go gcosnófar agus go gcaomhnófar na postanna atá fágtha sa mhonarcha.

Le blianta anuas bhí Eastát Tionscail Ghaoth Dobhair aitheanta mar an seod ba lionnrí i gcoróin an Údaráis agus na Gaeltachta. Le trí mhí anuas áfach tá dhá chéad agus dhá scór post caillte ansin — 60 i BMR i mi Dheireadh Fómhair seo caite; 50 i Europlast roimh an Nollaig agus anois 130 in RMT. Is mór an buille é sin ní hamháin do na tionscail ach do na hoibrithe atá ag cailleadh a gcuid postanna agus fosta d'ár muinín agus d'ár ndóchas san Eastát féin.

Tá géarghá le beart a chuirfeadh muinín agus dóchas arais ní hamháin i dtionscal RMT ach san Eastát ar fad. Is ar an Údarás agus ar an Roinn atá na dualgais sin agus tá mé ag iarraidh ar an Aire achan tacaíocht is gá a thabhairt leis na postanna atá fágtha a chosaint agus a chaomhnú agus fostaíocht bhreise a bhunú le déanamh suas ar son an méid atá caillte ansin le cúpla mí anuas.

Údar diomá dom gurb é seo an dara huair go raibh ar an Teachta McGinley ceist a ardú maidir le monarcha i dTir Chonaill.

Tá sé fógraithe ag Rubar Mótair Teoranta (RMT) go bhfuiltear chun athstruchtúrú a dhéanamh ar ghnó an chomhlachta i nGaoth Dobhair. Is é an cuspóir atá leis an athstruchtúrú sin ná an comhlacht a chur ar ais ar bhonn brabúis tar éis na gcailteanas troma a d'fhulaing sé le roinnt blianta anuas. Tá i gceist an fhostaíocht a laghdú ó 217 nduine lánaimseartha go 114 dhuine lánaimseartha idir seo agus mí Mheán Fómhair seo chugainn mar chuid den athstruchtúrú sin. Is cúis mhór dhíomá dom go bhfuil gá leis an laghdú mór sin a dhéanamh san fhostaíocht in RMT (anuas ar dhúnadh Europlast sa cheantar céanna le déanaí) ach is léir go raibh gníomh athcheartaithe riachtanach chun todhchaí an chomhlachta a chosaint.

Tá cúiseanna ar leith ann do na fadhbanna atá ag an gcomhlacht seo. Páirteanna rubair don tionscal mótair atá á dtáirgeadh aige agus tá sé neamheacnamúil leanúint ar aghaidh le sraith amháin de na páirteanna sin a tháirgeadh. Tá an comhlacht ag feidhmiú in earnáil a bhfuil iomaíocht ghéar inti agus tá brúnna breise iomaíochta tagtha chun cinn ó thíortha nua daonlathacha Oirthir na hEorpa. Ar ndoigh ní móran sóláis é sin don lucht oibre a chaillfidh a gcuid post.

Tuigim go raibh cainteanna leanúnacha ar siúl idir an tÚdarás agus an comhlacht agus go deimhin leis an máthairchomhlacht sa Ghearmáin le cúpla mí anuas mar ba léir go raibh gá le beartas athcheartaithe chun todhchaí an chomhlachta go ginearálta a bhuanú.

Is iad na dúshláin atá romhainn mar sin ná:

—gach dícheall a dhéanamh chun todhchaí an chomhlachta a bhuanú, na poist a bheidh fágtha a chosaint agus cur leo arís más féidir; agus

—leanacht leis na hiarrachtaí chun deiseanna fostaíochta breise a chur ar fáil i gceantar Ghaoth Dobhair do na daoine a chaill poist le déanaí, don lucht oibre a chaillfidh poist i rith na bliana seo nuair a scaoilfear leo ó Rubar Mótair agus dóibh siúd atá ar fáil le haghaidh fostaíochta.

Tá an tÚdarás dóchasach go mbeidh an bunús nua trádála — atá dírithe ar an gcomhlacht a chur ar ais ar bhunús brabúsmhar — mar dhúsraith do mhéadú fostaíochta arís amach anseo. Chuige sin tá an tÚdarás i dteagmháil leanúnach leis an máthairchomhlacht agus é mar chuspóir aige an líon is mó is féidir de na poist sa tionscal a shábháil i gcomhréir leis na céimeanna atá riachtanach chun RMT a chur ar ais ar bhonn brabúis. Ar ndóigh tá mé féin agus mo Roinn-se ar fáil chun cibé cúnamh is féidir a thabhairt d'iarrachtaí an Údaráis. Tá socraithe agam taisteal go dtí an Ghearmáin go luath in éineacht le Príomhfheidhmeannach an Údaráis chun bualadh leis na príomhaithe thall ansin d'fhonn a chur ina luí orthu cé chomh tábhachtach is atá an comhlacht seo do cheantar Ghaoth Dobhair.

Tá cúnamh substaintiúil curtha ar fáil don chomhlacht ag an Stát tríd an Údarás. Ceadaíodh breis is £6m i ndeontais (a bhfuil breis is £5m den tsuim sin íoctha) agus tógadh monarcha nua dó ar chostas de £2.5m. Ní amháin nár baineadh amach an sprioc fostaíochta de 330 dhuine a bhí i gceist ag an am a ceadaíodh an togra ach tá an fhostaíocht de 217 nduine atá ann faoi láthair le laghdú go dtí 114 dhuine. Ní fhéadfadh aon duine ach a bheith míshásta agus buartha faoin gcor sin ar an scéal agus caithfear ceachtanna a fhoghlaim uaidh. Ar an taobh eile den scéal beidh RMT ina mhórfhostóir fós i nGaeltacht Thír Chonaill agus is den riachtanas é go leanfaidh an tÚdarás ag oibriú i gcomhar leis chun a thodhchaí a bhuanú agus chun bunús fáis brabúis agus fostaíochta a bhaint amach.

Tá dea-scéal ann freisin do Ghaeltacht Dhún na nGall. Tuigim ón Údarás go mbeidh tograí áirithe atá ceadaithe cheana féin ag teacht chun cinn i rith 1998 le fostaíocht bhreise shuntasach sa treis iontu. Faoi mar is eol don Teachta, ní foláir, tá togra nua aimsithe ag an Údarás chun dul i mbun trádála i mí Feabhra in áit Europlast Teo agus tuigim go bhfuil sprioc fostaíochta de 29 bpost i gceist. Chomh maith leis sin tá tograí eile ceadaithe a chuirfidh timpeall 150 post ar fáil i nGaeltacht Ghaoth Dobhair ach iad a bheith faoi lánseol. Is ionann sin is a rá, le cúnamh Dé, beidh na postanna nua a chruthofar níos líonmhaire ná na postanna atá á gcailleadh, rud atá an-thábhachtach don cheantar. Maidir leis an moladh gur cheart tascfhórsa a bhunú chun tionscail ionad a aimisú do Ghaoth Dobair ní fheicim go mbeadh táirbhe ina leithéide ó tharla go bhfuil an tÚdarás cheana féin ag feidhmiú go héifeachtach leis an droch thionchúr a bheidh ag an dúnadh a mhaolú agus ag féachaint do na poist nua a bheidh ag teacht ar aghaidh sa cheantar i mbliana. Táim sásta go bhfuil na hacmhainní foirne agus airgeadais is gá ag an Údarás chun deiseanna fostaíochta breise a aimsiú do mhuintir an cheantair. Sa chomhtheacs sin níor mhiste a rá go mbeidh breis is £21 milliún ar fáil don tÚdarás i mbliana trí Vóta mo Roinne le haghaidh caiteachas caipitil. Is féidir leis an Teachta a bheith dearfach de, rud ar bith is féidir a dhéanamh déanfar é agus go mórmhór déanfar cinnte de chomh fada agus is féidir go dtabharfar chuile cúnamh do na hoibrithe a chaill a gcuid postanna, cinn nua a fháil. Tá mé taréis béim a chur ar sin sna comhráití a bhí agam le hÚdarás na Gaeltachta.

Barr
Roinn