Guthanna an Tuaiscirt: Taispeántas

Is éard a dúirt an Seanadóir Alice Stopford Green  “We have only had notice handed to us as we came in of the business to-day, and we need a little time for consultation. It would be to us an honour if so learned and faithful an historian of Ireland would take the Chair for this day.”

D’éirigh sé as an Seanad go luath sa bhliain 1923 nuair a bhagair fórsaí i gcoinne an Chonartha go loiscfidís a theach, d’fhill sé ar an Seanad amach sa bhliain 1923. Bhí sé gníomhach le linn athbheochan na nGael, bhí sé ina Uachtarán ar an gCumann Náisiúnta Litríochta ón mbliain 1893 go tráth a bháis, bhí sé ina chomhalta bunaidh d’Fheis Ceoil agus chuir sé Corn Sigerson i láthair don chéad chomórtas peile Gaelaí idir coláistí sa bhliain 1911.

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Léigh tuilleadh faoin Seanadóir

Bhí sé gníomhach i bpolaitíocht áitiúil agus náisiúnta araon agus bhí sé ina chomhalta de Chumann na nGaedheal, agus ansin ina Chomhalta d’Fhine Gael sa Seanad ó 1922 go 1926. Toghadh é chuig an Dara Seanad sa bhliain 1938 ar an bpainéal Tionscail agus Tráchtála. Dhírigh a chuid oibre sa Seanad ar chúrsaí amhail táillí, curaíocht agus rialtas áitiúil.

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Léigh cuntas ar pháipéir phearsanta an tSeanadóra arna dtaisceadh sa Choláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath

D’ainmnigh Uachtarán na hArd-Chomhairle chuig an Seanad é sa bhliain 1922 agus d’fhóin sé ina chomhalta neamhspleách go dtí 1928.

Ina chuid oibre leis an Seanad bhí imní air faoin tionchar a bheadh ag cóiríocht shealadach an Oireachtais i gCumann Ríoga Bhaile Átha Cliath ar an gCumann féin agus ar bheostoc a iompar.

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Léigh tuilleadh faoin Seanadóir

Ba iad moltaí na comhdhála a bheadh mar bhunús don scéim talamh-cheannaigh a leagadh amach sa (Wyndham) Land Act, 1903.

D’ainmnigh Uachtarán na hArd-Chomhairle chuig an Seanad é sa bhliain 1922 agus d’fhóin sé ina Sheanadóir Neamhspleách go dtí 1925. Bhí an-tionchar aige ar dhíospóireachtaí ar an mBille Talún, 1923.

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Léigh tuilleadh faoin Seanadóir

B’Abhcóide é a ndearnadh Abhcóide na Banríona in Éirinn de sa bhliain 1892 agus toghadh ina Theachta Parlaiminte le Páirtí Aontachtach na hÉireann é chuig suíochán Fhaiche Stiabhna Bhaile Átha Cliath sa bhliain 1898.

Rinneadh Tiarna Príomh-Ghiúistís na hÉireann de sa bhliain 1916. D’ainmnigh Uachtarán na hArd-Chomhairle chun an tSeanaid é sa bhliain 1922 agus ba é an chéad Chathaoirleach ar an Seanad é.  Chuir fórsaí i gcoinne an Chonartha a theach trí thine faoi dhó le linn Chogadh na gCarad.

Bhí ról an-tábhachtach aige i dtaobh an chaoi ar cheart gnó a dhéanamh sa Seanad a bhunú.

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Léigh tuilleadh faoin Seanadóir

Cheap Mícheál Ó Coileáin é ina chomhalta den choiste a d’ullmhaigh dréachtaí do chéad bhunreacht na hÉireann sa bhliain 1922. 

Bhí sé ina chomhalta de Sheanad Éireann ó 1922-36 agus 1938-1954, toghadh é ina Leas-Chathaoirleach ó 1922 go 1925.  Ainmníodh é ina chomhalta neamhspleách chuig an gcéad Seanad (1922-36) agus toghadh ina dhiaidh sin é chuig an bpainéal tionscail agus tráchtála, d’fhóin sé freisin ina ainmní de chuid an Taoisigh.

Bhain a chuid oibre sa Seanad le réimse éagsúil ábhar, ach bhí spéis ar leith aige i gcaidreamh idirnáisiúnta agus síochán ar fud na cruinne agus d’fhreastail sé ar roinnt comhdhálacha idirnáisiúnta thar ceann na hÉireann, lena n-áirítear ar Chomhdháil na hEorpa san Háig sa bhliain 1948.

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Léigh tuilleadh faoin Seanadóir

Scríobh sí agus d'fhoilsigh sí leabhar inar dhírigh sí ar théamaí an reiligiúin, na staire, mhná na hÉireann agus an méid a chuir siad leis an saol in Éirinn, tháinig a cuid scríbhneoireachta faoi anáil a cuid tuairimí Náisiúnachais agus Reiligiúnach féin.

D’fhóin sí sa Seanad ar feadh tréimhsí i ndiaidh a chéile idir na blianta 1938 go 1952 ina Comhalta d’Fhianna Fáil ar phainéal Ollscoil na hÉireann. Toghadh í ina Teachta Dála le Fianna Fáil do thoghcheantar Ollscoil na hÉireann. 

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Léigh tuilleadh faoin Seanadóir

D’oibrigh sí ina teachtaire agus ina smuglaeir arm le linn Chogadh na Saoirse, a gabhadh í dá bharr. Tugadh go Doire í, cuireadh triail uirthi i mBéal Feirste agus gearradh pianseirbhís 10 mbliana uirthi i Learphoill.

Mar gheall ar dhrochshláinte aistríodh chuig Príosún Mhuinseo í, áit ar éirigh léi éalú as sa bhliain 1921.

Bhí sí ina comhalta bunaigh d’Fhianna Fáil agus toghadh chuig an Dara Seanad í sa bhliain 1938 ar an bpainéal Tionscail agus Tráchtála. Bhain an t-aon chion tairbhe a rinne sí sa Seanad le síneadh a chur le hEagraíochtaí Gairme ina gcomhlachtaí ainmniúcháin, bhí sí ag iarraidh go gcuirfí an Chomhairle Altranais san áireamh. Bronnadh bonn Florence Nightingale uirthi sa bhliain 1951 mar aitheantas ar a seirbhís don altrana.

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Léigh tuilleadh faoin Seanadóir

Dhírigh a cuid oibre sa Seanad ar chaidreamh tionsclaíoch, ar choinníollacha oibre agus ar na coinníollacha i dtithe altranais beaga. Tugadh isteach an tAcht Sláinte (Teaghlaigh do Dhaoine Éagumasaithe), 1964, de bharr a cuid díchill, acht trínar rialaíodh tithe altranais.

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra

Ba é ainmní an Taoisigh é ó 1981 go 1982 agus bhí sé ar phainéal Ollscoil na hÉireann ó 1982 go 1987.

Bhí sé ina Leas-Chathaoirleach ar an Seanad ó 1965 go 1973 agus ceapadh ina Chathaoirleach air ó 1973 go dtí 1977. Bhí sé ina Aire Gnóthaí Eachtracha ó 1981 go 1982, a d’fhág go raibh sé ar dhuine de líon beag Comhaltaí den Seanad a ceapadh ina nAirí rialtais.

Bhí ról tábhachtach aige i bhforbairt an Aontais Eorpaigh agus le linn uachtarántacht na hÉireann sa bhliain 1984, bhí sé ina Chathaoirleach ar choiste a dtabharfaí ‘Coiste Dooge’ air, coiste a thug tuairisc don Chomhairle Eorpach ar an gcreat maidir le hathchóiriú institiúideach laistigh den CEE. D’fhóin sé ina Chathaoirleach ar Choiste Comhairleach Eolaíochta an Choiste Chomhairligh maidir le Tionchar Domhanda Aeráide.

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Léigh tuilleadh faoin Seanadóir

Chuir sé go mór le díospóireachtaí sa Seanad ar chúrsaí a bhain le Rialtas áitiúil agus le feirmeoireacht.

Chaith fir ghunna de chuid an IRA é ar an 11 Márta 1974 nuair a chuir sé isteach orthu le linn dóibh a bheith i mbun ruathar ar theach feirme i gContae Mhuineacháin. Ba é an t-aon Chomhalta den Oireachtas a maraíodh mar gheall ar Thrioblóidí Thuaisceart Éireann.

Deirtear gur throid sé go fíochmhar ar son cearta sibhialta ar fud an oileáin seo. Aimníodh Páirc Chuimhneacháin an tSeanadóra Billy Fox ar an teorainn idir Muineachán agus an Cabhán in ómós dó.

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Léigh tuilleadh faoin Seanadóir

Is é a bhunaigh an mheitheal mhachnaimh a bhí i bhfabhar an Aontais Eorpaigh, an Institiúid Gnóthaí Eorpacha agus Idirnáisiúnta (IIAE), agus bhí sé ina Fheisire de Pharlaimint na hEorpa ó 1983 go dtí 1984, agus ba ghnóthaí eacnamaíochta agus beartas fuinnimh an saineolas a bhí aige.

D’aithin sé go raibh dhá phobal shoiléire i dTuaisceart Éireann agus d’éirigh leis tús a chur le teagmháil idir an dá phobal sin sular thosaigh na trioblóidí.

Chuir sé brainsí Pháirtí an Lucht Oibre i dTuaisceart Éireann ar scor in 1970 nuair a bhí sé ina Ard-Rúnaí ar Pháirtí an Lucht Oibre d’fhonn cuidiú le páirtí an SDLP a bhunú.

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Tabhair súil ar láithreán gréasáin pearsanta an tSeanadóra

Tá sí gníomhach in Eaglais na Éireann, inar fhóin sí ina Seansailéir Deoise i mBaile Átha Cliath agus i nGleann Dá Loch le 20 bliain.

Bhí sí ina cathaoirleach ar an bhFóram um Shíocháin agus Athmhuintearas i gCaisleán Bhaile Átha Cliath (comhlacht sainchomhairleoireachta a bhfuil mar aidhm leis síocháin agus athmhuintearas buan a bhaint amach trí chomhaontú idir gach duine de mhuintir na hÉireann).  

Ba chomhalta neamhspleách í den 14ú, 15ú agus 17ú Seanad, a toghadh ar Phainéal Ollscoil Bhaile Átha Cliath. Bhí sí i bhfách athchóiriú a dhéanamh ar an dlí teaghlaigh agus í sa Seanad.

Labhair sí os comhair an tSeanaid sa bhliain 2014 ar chearta leanaí in Éirinn agus sa bhliain 2018 labhair sí ina finné os comhair an Choiste um Dhlí agus Ceart agus Comhionannas le linn grinnscrúdú réamhreachtach ar Scéim Ghinearálta an Bhille um an tOchtú Leasú is Tríocha ar an mBunreacht (Ról na mBan).

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Léigh a ndúirt an Seanadóir ag labhairt os comhair coiste den Oireachtas di in 2018 nó féach ar fhíseán dá ndúirt sí

Bhí sé ina cheannródaí maidir le teacht ar réiteach ar na fadhbanna a bhí i dTuaisceart Éireann trí chomhaontas uile-Éireann i gcomhair Éire nua.

Bhunaigh sé an New Ireland Movement sa bhliain 1972 agus bhí ina chomhbhunaitheoir ar an New Ireland Group sa bhliain 1982 a d’fhéach le bealaí nua smaointeoireachta a chur chun cinn i measc Aontachtaithe agus Náisiúnaithe ar fud na hÉireann. Chuir sé tionscnamh i láthair an Fhóraim Nua-Éireann, tionscnamh a d’fhorbair polaiteoirí ó thuaidh agus ó dheas araon. Cé nach raibh mórán tóir ag daoine ar thuarascáil an Fhóraim ag an am, bhíothas den tuairim ina dhiaidh sin gurb é a chur tús leis an gComhaontú Angla-Éireannach idir an Ríocht Aontaithe agus Poblacht na hÉireann sa bhliain 1985 a raibh mar aidhm leis deireadh a chur leis na Trioblóidí.

D’fhoghlaim sé Gaeilge d'ardchaighdeán nuair a d’éirigh sé as an obair.

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Léigh cuid dár scríobh an Seanadóir ar shuíomh gréasáin Fhís Nua-Éireann

Ba as cúlra poblachtach é ó thús, dhiúltaigh sé foréigean agus chuidigh sé an Páirtí Sóisialta agus Daonlathach an Lucht Oibre (SDLP) a bhunú sa bhliain 1970, páirtí a bhí i gcoinne seicteachais agus ar a raibh sé ina leascheannaire ón mbliain 1979 go 2001.

D’fhóin sé ina Leas Chéad-Aire ar Thionól comhroinnte cumhachta Thuaisceart Éireann nach raibh i bhfad bunaithe (1998-2001). Ba é a mhian, mar aon le mian a chomhghleacaithe san SDLP, rud éigin nua a chruthú.

Leag sé béim sa Seanad ar an dualgas atá ar pholaiteoirí, ní hamháin ionsaithe foréigneacha a cháineadh, ach réiteach buan a fháil chun deireadh a chur leis an bhforéigean agus leis an slad.  Bhí sé i bhfách comhoibriú trasteorann agus beart a dhéanamh i gcomhar chun oidhreacht chomhroinnte na hÉireann a thabhairt chun cinn agus chun saincheisteanna áitiúla i gceantair leis an teorainn a réiteach.

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Léigh ráiteas an Taoisigh i dtaobh bhás an tSeanadóra

Duine de chuid an Deiscirt ó Thuaidh a bhí inti nuair a bhog sí go hArd Mhacha lena fear Antoin Rodgers thart ar an mbliain 1960. Chuir an mhian a bhí aice cuidiú le daoine leochaileacha borradh lena rannpháirtíochta san Fheachtas ar son Ceartas Sóisialta agus i gCumann Cearta Sibhialta Thuaisceart Éireann.

Rinneadh Cathaoirleach, Ard-Rúnaí agus ansin Leascheannaire ina dhiaidh sin di de Pháirtí Sóisialta agus Daonlathach an Lucht Oibre (SDLP) agus bhí ina ceannródaí i gcainteanna a raibh Comhaontú Aoine an Chéasta, 1998, mar thoradh orthu. Níor chuir sé fiacail ann sa Seanad nuair a cháin sí na hainghníomhartha i dTuaisceart Éireann agus ghlac sí seasamh liobrálaithe sa díospóireacht ar rochtain ar fhrithghiniúint.

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra

Thug sé daoine le chéile laistigh de ghluaiseacht na gceardchumann ar oileán na hÉireann agus idir Páirtí an Lucht Oibre agus na ceardchumainn.

Bhí sé ina uachtarán ar Chomhdháil na gCeardchumann (ICTU) sa bhliain 1972.

D’fhóin sé ina Choimisinéir Parlaiminte um Riarachán agus Gearáin nó ina “Ombudsman” sna 1970idí freisin, an chéad Chaitliceach agus duine nach státseirbhíseach é a raibh post dá leithéid aige.

Bhí sé ina aoire do Pháirtí an Lucht Oibre sa Seanad. Chuir sé go mór leis an bhFóram Nua-Éireann agus dúirt a leanas faoin tuarascáil: “The work of the Forum must be regarded as a unique exercise: a positive, well-thought-out contribution to progress in a most difficult situation.”

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Léigh na focail chomhbhróin a dúradh sa Seanad ar thráth bhás an tSeanadóra

Bhain sé roinnt mhaith gradam amach ar fud na cruinne de bharr a shaothar bisiúil de dhrámaí, gearrscéalta agus aistí a bhain le gnéithe polaitiúil, sóisialta agus sainiúlachta in Éirinn.

Bhronn an tUachtarán Máire Mhic Ghiolla Íosa torc óir air sa bhliain 2006 mar aitheantas ar gur thogh Aosdána ina Shaoi nó fear críonna é, an onóir is mó a bhronnann an cumann ealaíontóirí sármhaith in Éirinn.

Is mar seo a leanas a labhair an Seanadóir Paul Bradford faoi sa Seanad ar an 27 Eanáir 2016: “Brian Friel … forced us all to try to look in a broader fashion at the conflict on the island and … to try to accept that change, compromise and movement would be required. … Different voices … were very helpful in making us look at some of the big problems in a new light.”

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Léigh tuilleadh faoin Seanadóir

Gortaíodh é féin agus maraíodh a iníon Marie nuair a phléasc buama de chuid an IRA fad a bhí siad ag searmanas cuimhneacháin ar an gCogadh Domhanda a bhí ar siúl ag leacht cuimhneacháin Inis Ceithleann ar an 8 Samhain 1987.

Tháinig sé chun cinn i saol na polaitíochta nuair a thug sé maithiúnas go poiblí don dream a rinne an bhuamáil, as a chuid abhcóideachta ar son na síochána agus as tús a chur le cainteanna idir paraimíleataigh ar an dá thaobh. Sa Seanad, labhair sé ar son na síochána i roinnt díospóireachtaí a bhain le Tuaisceart Éireann.

D'fhreastail sé, i gcáil phearsanta, ar an bhFóram um Shíocháin agus Athmhuintearas a bunaíodh i mBaile Átha Cliath i 1994 ar mhaithe le síocháin bhuan agus athmhuintearas le comhaontú a bhaint amach i measc mhuintir na hÉireann ar fad.

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Léigh acmhainn foghlama i dtaobh an tSeanadóra ag CCEA Thuaisceart Éireann

Bhí sé ina chathaoirleach bunaidh ar an bhfeachtas Traein na Síochána sa bhliain 1989, eagraíocht a socraíodh suas i bPoblacht na hÉireann agus i dTuaisceart Éireann mar fhreagairt ar an mbuamáil a rinneadh go mion minic ar an líne iarnróid idir Baile Átha Cliath agus Béal Feirste.

Toghadh é ina chomhalta de Sheanad Éireann sa bhliain 1996 ar an bPainéal Tionscail agus Tráchtála, an chéad duine as Tuaisceart Éireann nár ceapadh ach a toghadh chuig an Seanad.

Bhain a chuid oibre sa Seanad le saincheisteanna i ndáil le Tuaisceart Éireann agus cháin sé an IRA go láidir.  Ina chéad óráid sa Teach is mar ‘Aontachtaí hibride’ a chuir sé síos air féin, duine atá sásta a bheith ina gcónaí sa Ríocht Aontaithe agus atá sásta a fhógairt gur Éireannach é.

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Léigh tuilleadh faoin Seanadóir

D’ainmnigh an Taoiseach chuig an Seanad é ó 1994 go dtí 2002 agus bhí ina Chomhalta de Pháirtí Aontachtach Uladh agus ina Seanadóir d’Fhianna Fáil ag an am céanna.

Shuigh sé freisin i dTeach Tiarnaí na Breataine sa bhliain 2004 ina Theachta neamhspleách agus ansin ina chomhpháirtí ar an bPáirtí Coimeádach, an tríú polaiteoir a shuí i dTithe Uachtaracha na hÉireann agus na Ríochta Aontaithe araon i tréimhse 80 bliain.

Bhain a chuid oibre sa Seanad le hábhair a bhain le Tuaisceart Éireann, le hEolaíocht agus le Teicneolaíocht den chuid is mó.  “Northern Ireland is on course for disaster over these marching weeks if these issues are not addressed. Compromise is the order of the day and should not be viewed as defeat. Compromise is not a policy of the weak but of those who hold strength”.

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Léigh tuilleadh faoin Seanadóir

Bhí sé ina Chomhalta den Choimisiún Neamhspleách ar Phóilíneacht i dTuaisceart Éireann, ar a tugadh Coimisiún Patten, a chuidigh leis an RUC a athchóiriú go dtí PSNI an lae inniu.

Ba chomhalta Neamhspleách é sa 21ú agus 22ú Seanad ó 1997 go 2007, a bhí ainmnithe ag an Taoiseach, agus labhair sé faoi réimse leathan ábhar lena n-áirítear riarachán poiblí, próiseas na síochána agus cúrsaí póilíneachta. Chaith sé seal ina Chathaoirleach ar an bhFóram Náisiúnta um an Eoraip i bPoblacht na hÉireann.

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Léigh a ndúirt an Taoiseach an uair a cailleadh an Seanadóir

Bhí ról tábhachtach aige sa chaibidlíocht maidir le sos cogaidh an IRA agus sna cainteanna a raibh Comhaontú Aoine an Chéasta mar thoradh orthu. Toghadh ina Sheanadóir ar an Rolla Talmhaíochta é ó 2002 go 2007 áit a raibh sé ina urlabhraí Airgeadais ag Fianna Fáil. Ina sheanadóir dó labhair sé faoi réimse leathan ábhar lena n-áirítear an geilleagar, gnóthaí eachtracha, Tuaisceart Éireann agus Próiseas na Síochána.

I nDíospóireacht Seanaid faoi chur i bhfeidhm Chomhaontú Aoine an Chéasta, thug sé ar aird nach raibh an cosán i dtreo na síochána réidh, ach mar sin féin “it is still a vast improvement on the endless coffins, shattered lives and the broken limbs of the 30 year conflict”.

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Déan brabhsáil duit féin ar a ndúirt an Seanadóir le linn dhíospóireachtaí an Oireachtais

D’ainmnigh an Taoiseach ina Sheanadóir Neamhspleách é sa 24ú Seanad in 2011.

Le linn a thréimhse ina Sheanadóir dhírigh sé ar shaincheisteanna amhail oideachas sóisialta, pearsanta agus sláinte i scoileanna agus an tsíocháin agus an t-athmhuintearas a chur chun cinn ar oileán na hÉireann.

Ceapadh ina Chathaoirleach ar an gCoiste Idir-rannach é chun na fíricí maidir le Baint an Stáit leis na Neachtlanna Maigdiléanacha a fháil amach.

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Déan brabhsáil duit féin ar a ndúirt an Seanadóir le linn dhíospóireachtaí an Oireachtais

Chuaigh sí i bPáirtí an Lucht Oibre sa bhliain 2015, an bhliain chéanna ar toghadh í chuig an 24ú Seanad ar an bPainéal Tionscail agus Tráchtála.

Ina Seanadóir chuir sí go mór le díospóireachtaí ar fhoréigean baile, cionta gnéasacha agus saincheisteanna oidhreachta ó na Trioblóidí i dTuaisceart Éireann. Thacaigh sí leis an mBille um an Dlí Coiriúil (Cionta Gnéasacha), 2015.  Is éard a dúirt sí le linn chéim Tuarascála an Bhille seo “As a victim of sexual abuse, it is hugely important legislation that will protect not only children but also women. I express my support for the Bill in its entirety.” .

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Déan brabhsáil duit féin ar a ndúirt an Seanadóir le linn dhíospóireachtaí an Oireachtais

Ina Sheanadóir dó, bhí sé ina Chomhalta den Chomhchoiste ar Athrú Aeráide agus an Comhshaol, agus ina Chomhalta den Chomhchoiste Forbartha Tuaithe agus Pobail.

Bhí sé i gcoinne an Bhreatimeachta agus i Ráitis Seanaid ar Tharraingt Siar na Ríochta Aontaithe as an Aontas Eorpach dúirt sé: “It takes strong leaders to make hard decisions. It takes stronger leaders to admit when they have been misguided and have got things wrong”.

• Féach ar stair chomhaltais Oireachtais an tSeanadóra
• Déan brabhsáil duit féin ar a ndúirt an Seanadóir le linn dhíospóireachtaí an Oireachtais