Vol. 427 No. 6
11 D'fhiafraigh Mr. McGinley den Aire Ealaíon, Cultúir agus Gaeltachta cad iad pleananna a Roinne maidir le bunú Theilifís na Gaeltachta, an sórt seirbhíse atá i gceist, an bhfuil dáta socair do thosach craolta; agus an ndéanfaidh sé ráiteas ina thaobh.
12 D'fhiafraigh Mr. Molloy den Aire Ealaíon, Cultúir agus Gaeltachta an gcuirfidh sé in iúl cé mhéad oibre a dhéanfar chun Teilifís na Gaeltachta a bhunú sa bhliain 1993; cé mhéad airgid san iomlán a chosnóidh sé Teilifís na Gaeltachta a bhunú; cén áit a mbeidh an ceannáras; cé mhéad daoine a bheidh fostaithe ann; cén t-ám a bheidh na cláracha á gcraoladh acu; agus an ndeanfaidh sé ráiteas faoi gach gné den cheist seo.
35 D'fhiafraigh Mr. Gilmore den Aire Ealaíon, Cultúir agus Gaeltachta cé mhéad airgid atá curtha ar fáil i mbliana chun seirbhís Theilifís na Gaeilge a chur ar bun; cén costas a bheidh ar an seirbhís; cá mbeidh sí lonnaithe; agus cathain a bheidh sí ag craoladh.
Tógfaidh mé ceisteanna 11, 12 agus 35 le chéile.
Tá dearbhú tugtha sa Chlár le haghaidh Rialtais Chomhpháirtíochta go mbunófar Teilifís na Gaeilge. Dá réir sin chinn an Rialtas agus fógraíodh sa cháinaisnéis go bhfuil suim airgid £4.5 mhilliún den fharasbarr airgid a bhí bailithe ó fhógraíocht ag RTE faoi alt 3 den Acht Craolacháin, 1990, le caitheamh i mbliana ar an obair innealtóireachta. Tuigim gur leor an tsuirn sin chun íoc as an obair a d'fhéadfaí a chur i gcrích sa bhliain reatha. Meastar go gcosnóidh sé £7.5 mhilliún eile chun an gréasán craolta a iomlánú.
Tá sé curtha in iúl agam cheana féin d'Údarás RTÉ go bhfuil mé chun meitheal oibre de shaineolaithe teicniúla ó RTÉ agus ó mo Roinn a cheapadh go luath chun comhairle a chur orm faoin mbealach is fearr chun an tseirbhís seo a bhunú chomh luath agus is féidir.
Chomh maith leis sin, bunóidh mé coiste bunaithe a bheidh ionadaíoch de phobal na Gaeltachta agus na Gaeilge chun comhairle a chur orm faoi struchtúr na seirbhíse agus raon na gcláracha a chraolfar.
Faoi mar atá leagtha síos sa Chlár le haghaidh Rialtais Chomhpháirtíochta, tá sé ar intinn agam gur i nGaeltacht Chonamara a bheidh a ceanncheathrú ag an tseirbhís nua, a chuirfidh idir dhá agus trí uair a chloig de chláracha do pháistí agus do dhaoine fásta ar fáil in aghaidh an lae ag na hamanna den lá is mó a oireann don lucht féachana.
Go dtí go mbeidh tuairisc faighte ar ais agam on mheitheal oibre, ní feidir liom meastachán cinnte a thabhairt faoin túsdáta craolta. B'fhearr liom féin, ar ndóigh, go gcuirfí tús leis an tseirbhís i mbliana ach níl sé sin indéanta anois. Tá súil agam, áfach, go gcuirfear tús leis an gcraoladh an bhliain seo chugainn. I dtuarascáil a réitigh Údarás na Gaeltachta i 1989, measadh go gcuirfeadh seirbhís den chineál atá i gceist fostaíocht ar fáil do 200 duine san earnáil phríobháideach, a bhformhór sa Ghaeltacht. Toisc gur seirbhís don tír uile atá beartaithe anois cuirfidh sí deiseanna fostaíochta ar fáil taobh amuigh den Ghaeltacht freisin.
Céim an-tábhachtach í seo, ní amháin i saol na Gaeilge agus i bhforbairt chultúrtha agus infrastruchtúir na Gaeltachta, ach i bhforbairt an chraolacháin sa tír freisin. Chomh maith leis na craolta Gaeilge beidh fáil ar an gcainéal nua seo do chraolta eile chun leas an phobail, craolta oideachasúla, forbartha agus parlaiminteacha a chur ar fáil.
Is cúis bhuartha dúinne, ar an taobh seo den Teach, ar aon chuma, a chloisteáil nach mbeidh Teilifís na Gaeltachta ag craoladh le linn 1993 agus nach féidir leis an Aire data cinnte a thabhairt dúinn sa Teach ar a mbeidh sé ag dul chun craolta in ainneoin go bhfuilimid ag caint air le cúpla bliain. Dúirt an tAire go bhfuil £4.5 mhilliún faighte ó ardú an chaipín ó RTÉ fá choinne airgeadú a dhéanamh ar an tseirbhís nua. An bhféadfadh sé a dheimhniú, uimhir a haon, cá mhéad a chosnóidh an tseirbhís i rith na bliana, agus an fíor na tuairiscí a bhí sna páipéir ag an deireadh seachtaine go mbeidh airgeadú iomlán á dhéanamh ar sheirbhís Theilifís na Gaeltachta ón gcaipín nó ón bhfarasbarr atá ag RTÉ.
Mar atá a fhios ag an Teachta, tá £4.5 mhilliún aimsithe don bhliain seo. Tá mé sásta gur leor an tsuim sin don méid oibre a bheidh ar bun againn i mbliana. Tá sé soiléir dom chomh maith go gcaithfear airgead breise, mar a luaigh mé, a chaitheamh chun an córas teicniúil a bhunú. Beidh mé, dar ndóigh, ag teacht ar ais go dtí an Rialtas agus tá mé cinnte go mbeidh an t-airgead sin ar fáil. Mar a dúirt mé sa fhreagra, tá an commitment déanta ag an Rialtas Comhpháirtíochta go mbunófar Teilifís na Gaeilge.
An bhfuil an tAire ag cinntiú don Dáil go mbeidh an £17.5 mhilliún den chaipín nó den fharasbarr airgid a bheidh ag RTÉ ar fáil le haghaidh Theilifís na Gaeilge a bhunú, ag cur san áireamh nach bhfuil ach £4.5 mhilliún curtha ar fáil i mbliana sna Meastacháin agus, chomh maith leis sin, go bhfuil sé ráite go poiblí ag an Aire gurb é atá i gceist ag an Rialtas ná an t-airgead ón farasbarr, a chur ar fáil le haghaidh Teilifís na Gaeltachta a bhunú.
Tá an clár don Rialtas Comhpháiríochta an-soiléir, in ailt 54 agus 55, faoin commitment chun Teilifís na Gaeilge a bhunú, agus, sna hailt sin, tá sé soiléir chomh maith leis sin gur cuireadh £4.5 mhilliún ar fáil i mbliana chun an obair riachtanach a thosú. Tá mise ag déanamh mo chion oibre chun Teilifís na Gaeilge a bhunú. Bhí a lán daoine in áiteanna eile ag caint faoi Theilifís na Gaeilge agus níor tharla fiú amháin é bheith ar an gclár Rialtais a d'fhoilsigh siad. Tá mise ag brú ar aghaidh. Tá sé soiléir chomh maith, de réir ráitis a rinneadh ag am na cáinaisnéise, go bhfuil an fuílleach airgid imithe ar ais go dtí an Státchiste. Ach is féidir liom bheith cinnte go mbeidh an t-airgead ar fáil chun an obair a chríochnú. Tá mé lánsásta go gcomhlíonfar an gealltanas agus an commitment atá tugtha sa chlár Rialtais Comhpháirtíochta go gcuirfear Teilifís na Gaeilge ar fáil.
Sílim go bhfuil sé soiléir ón méid a bhí le rá ag an Aire, cé go bhfuil £4.5 mhilliún curtha ar fáil i mbliana, go bhfuil ceist airgeadú na seirbhíse le socrú ag an Aire agus ag an Rialtas go fóill. B'fhéidir go bhféadfadh an tAire é sin a dheimhniú. Deir an tAire freisin go bhfuil súil aige go gcuirfear 200 post úr ar fáil agus go mbeidh ceannáras na seirbhíse i nGaeltacht Chonamara. An bhféadfadh an tAire a chur in iúl don Teach an mbeidh aon cheann de na poist sin sna ceantair Ghaeltachta eile mar go bhfuil daoine agus criúnna sna ceantair Ghaeltachta cheana féin a bhfuil cúrsaí déanta acu maidir le cláir theilifíse a chur ar fáil. An mbeidh stiúideonna sna Gaeltachtaí ó thuaidh agus ó dheas mar atá ag Raidió na Gaeltachta i láthair na huaire?
Ar an gcéad dul síos, fáiltím roimh an tsuim atá ag an Teachta sna daoine atá ag déanamh iarrachta cláir a chur le chéile agus mar sin de. Tá suim airgid curtha ar fáil sna Meastacháin le cabhrú le daoine mar sin, agus má bhíonn i gceist saothar a choimisiniú i rith na bliana seo, beidh an t-airgead sin ar fáil. Beidh mé féin ag tabhairt aon spreagtha is cabhrach is féidir chun cuidiú leis na dreamanna sin. Mar a dúirt mé cheana, beidh an t-airgead ar fáil ón Rialtas maidir leis an commitment i gclár an Rialtais Comhpháirtíochta chun Teilifís na Gaeilge a bhunú. Maidir le fostaífocht agus an 200 post atá luaite — tá tagairt don fhigiúr sin i dtuarascáil Údarás na Gaeltachta — toisc go bhfuil borradh iontach ann de bharr an chinnidh a rinne mé an caipín a thógáil ó RTÉ, beidh fostaíocht ar fáil sa chuid eile den tír chomh maith.
Seachas bheith ag maíomh, b'fhéidir, go mb'earr don Aire, sna cúrsaí seo, aitheantas a thabhairt don méid oibre a rinne an t-iar-Rialtas chun an tseirbhís seo a bhunú agus b'fhéidir go dtógfadh sé air féin an clár Rialtais a bhí ag mo pháirtí féin, i gcomhpháirt leis an bpáirtí a bhfuil sé sa Rialtas leo anois, a athléamh ionas go bhfeicfidh sé cad iad na rudaí a bhí luaite ann, mar tá sé ag déanamh botún in aghaidh an lae maidir leis na pointí a bhí ann. Nach bhfuil sé fíor, gur dhúirt an tAire Airgeadais anseo sa Dáil lá na cáinaisnéise, go raibh £13.5 mhilliún á chur ar ais sa Státchiste, agus an bhféadfadh sé a dhearbhú don Dáil inniu nach mbeidh air dul ar ais chuig an Rialtas le cinneadh nua a fháil uathu maidir le tuilleadh airgid a fháil chun an córas teilifíse Gaeltachta a bhunú. Más é sin an chaoi a bhfuil rudaí, beidh deacrachtaí aige an cheist seo a shocrú arís an bhliain seo chugainn. An é go bhfuil an cinneadh déanta cheana féin, go gcuirfear an £17.5 mhilliún ar fáil gan aon chinneadh eile le bheith le déanamh ag an Rialtas faoi?
Ní maith liom, agus níl sé ar intinn agam, bheith ciniciúil faoin méid atá déanta ag an bPáirtí Daonlathach ó thaobh na Gaeilge agus cúrsaí Gaeltachta de, agus fáiltím ach go háirithe roimh an méid ceist atá curtha síos ag Teachtaí an Pháirtí Dhaonlathaigh inniu faoi chúrsaí éagsúla. Tá dul chun cinn iontach bainte amach acu agus tá deashampla tugtha do na Teachtaí eile sa Teach. Tuigeann an Teachta Molloy go maith gur dúradh ag an am i ráiteas cáinaisnéise an Aire Airgeadais go raibh £13.5 mhilliún ag dul ar ais go dtí an Státchiste. Tá sé rí-shoiléir chomh maith nach leor £4.5 mhilliún, mar a dúirt mé sa fhreagra, chun an tseirbhís a chríochnú, ach tá mé lánchinnte go mbeidh cibé méid airgid a bheidh ag teastáil uaim ar fáil ón Státchiste.
Tuigim go bhfuil dhá choiste nó dhá bhord le cur ar bun. Cén uair a bheidh an tAire ag fógairt ballraíocht na gcoistí seo?
Tá súil agam go mbeidh mé in ann sin a dhéanamh go luath. Tá an ceann faoi chúrsaí teicneolaíochta beagnach ceaptha agam faoi láthair. Ba mhaith liom an chomhairle is fearr a fháil, ní amháin sa tír seo ach thar lear freisin, don choiste sin, agus beidh an ceann eile ionadaíoch de phobal na Gaeltachta agus phobal na Gaeilge. Ní bheidh aon mhoill ann maidir leis na ceapacháin.
