Ba mhaith liom buíochas a thabhairt duit as ucht deis a thabhairt dom an cheist thábhachtach seo a thógáil ar Dhíospóireacht an Athló tráthnóna. Tá lúcháir orm go bhfuil an tAire é féin i láthair chun éisteacht lena bhfuil le rá agam agus, tá súil agam, chun freagraí a thabhairt a mbeidh suim ag muintir na Gaeltachta iontu.
Tá an eastát tionscail i nGaoth Dobhair ar bun le 30 bliain agus is ceann de na seoda is lonraí é i gcoróin Údarás na Gaeltachta. Bhíomar uilig bródúil as an eastát sin agus as na postanna a bhí ann. Bhí beagnach 1,500 duine ag obair ar an eastát nuair a bhí sé i mbarr a réime ach, ar an drochuair, tá rudaí ag dul chun donais le cúpla bliain anuas. Dé hAoine seo caite, nuair a bhí féile mhór an Oireachtais ar siúl i nGaoth Dobhair agus an tAire é féin ansin, tháinig scéala eile ó Sioen Ireland, nó Gairméidí Caomhnaithe mar a thugaimid air i dTír Chonaill, go raibh an mhonarcha sin ag cailleadh 50 post. Ní rud úr é seo mar le gach mí le bliain anuas bhí fógra den chineál sin ag teacht ó mhonarcha éigin ar an eastát i nGaoth Dóbhair.
Dhá bhliain ó shin bhí 1,500 ag obair ar an eastát agus le dhá bhliain anuas tá idir 450 agus 500 post caillte ann. Is uafásach an uimhir í sin i gceantar Gaeltachta in iar-dheisceart Dhún na nGall. Lena chois sin tá idir 350 agus 400 duine i monarchana eile atá ar sheachtain ghiorraithe dhá nó trí lá. Tá na daoine sin íontach amhrasach cad é atá i ndán dóibh ins na blianta atá amach rom hainn. Tá tionscal atá ann le 30 bliain a bhfuil beagnach 200 duine ag obair ann agus atá ar sheachtain ghiorraithe.
Ní haon áibhéil nó bréag a rá go bhfuil géarchéim dí-fhostaíochta sa cheantar agus chomh fada is a bhaineann sé leis an eastát tionscail i nGaoth Dobhair ach go háirithe. Tá an eastát tar éis titim anuas go timpeall 900 ó 1,400.
Níl sé sin ag tarlú i nGaoth Dóbhair amháin ach ar an Fhál Carrach i bparóiste Chloch Cheann Fhaoile chomh maith. Bhí 150 ag obair cúpla bliain ó shin ach d'imigh an comhlucht agus níl ach scór nó dhó fostaithe sa chomhlucht a tháinig isteach ann. Tá réamh-mhonarcha i nGort an Choirce le 20 bliain gan oiread agus post amháin istigh ann. Ar na Rosann tá Aramara Teoranta agus i gCroithlí tá Nuvotem Teoranta ar sheachtain ghiorraithe trí lá.
Tá fadhb mhór dí-fhostaíochta sa cheantar agus ba mhaith liom go ndíreodh an tAire agus an t-údarás a n-aire ar an fhadhb seo. Caithfear rud éigin a dhéanamh láithreach mar tá éadóchas mór i measc an phobail.
Bhí an tAire é féin sa cheantar ag an deireadh seachtaine agus chonaic sé spiorad na ndaoine. Tá an teanga agus an cultúr láidir ach muna gcuirtear fostaíocht ar fáil cad é an mhaitheas é sin mar ní fhanfaidh na daoine ins an bhaile.
Caithfidh an t-údarás gach dícheall monarcha nó tionscail nua-aimseartha agus nua-theicneolaíochta a mhealladh isteach go dtí an cheantar Gaeltachta sin. Tá daoine óga ansin a bhfuil scileanna acu a d'fhoghlaim siad ins na coláistí teicneolaíochta i Leitir Ceanainn agus i Sligeach ach tá siad ag fágail an chondae agus ag fágáil na Gaeltachta. Bíonn scaifte mhór againn ag an deireadh seachtaine ach oíche Dhomhnaigh bíonn orthu an Ghaeltachta a fhágáil agus dul go háiteanna eile fán tír.
Caithfidh an t-údarás beart cinnte a dhéanamh le postanna úra a mhealladh isteach sa cheantar, na postanna atá ansin a chosaint agus a chaomhnú agus aire ar leith a thabhairt do na daoine atá ag cailleadh a gcuid postanna agus an Nollaig buailte linn. Tá daoine ann atá os cionn teaghlaigh, gan teacht isteach eile acu agus a bhfuil morgáistí agus freagrachtaí oideachais a dteaghlaigh acu. Cad é atá i ndán do na daoine sin muna féidir linn postanna úra a chur in áit na bpostanna atá caillte le dhá bhliain anuas.